قوانین

آیین‌نامه
راهنمایی و رانندگی

شماره‌ : .۲۰۸۷۳ت ۲۹۱۶۹ ه¨

تاریخ : ۱۳۸۴.۰۴.۰۸
وزارت کشور
هیأت‌وزیران درجلسه مورخ ۱۳۸۴.۳.۱۸ بنابه پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های راه و
ترابری و کشور و به‌استناد بند (۴) ماده (۱۸) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی
دولت ـ مصوب ۱۳۸۰ ـ، آیین‌نامه راهنمایی ورانندگی را به شرح ز یر تصویب نمود:
آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی
فصل اول - تعریف‌ها
ماده ۱- اصطلاحاتی که در این آیین‌نامه‌، دستورالعمل‌ها و پیوست‌مربوط به کار رفته
اند، دارای معــانی‌مشروح زیر می‌باشند:
۱ ـ آزادراه‌:
آزادراه به راهی گفته می‌شود که حداقل دارای دو خط اتومبیل رو و یک شانه حداقل به
عرض سه متر برای‌هر طرف رفت و برگشت بوده و دو طرف آن به نحوی محصور بوده و در
تمام طول آزادراه از هم کاملامجزاباشد و ارتباط آنها با هم تنها به وسیله راه‌های
فرعی که از زیر یا بالای آزادراه عبور کند تأمین شود و هیچ راه‌دیگری آن را قطع
نکند.
۲ـ ابطال گواهی‌نامه‌:
سلب اعتبار قانونی گواهی‌نامه رانندگی‌.
۳ـ اتومبیل‌:
هرنوع خودرو که لااقل دارای دو چرخ در جلو و دو چرخ دیگر در عقب بوده و برای حمل
بار یا انسان به‌کار رود.
۴ـ اتومبیل آموزشی‌:
خودرویی است که برای آموزش رانندگی اختصاص داده شده و باید دارای دو پدال کلاچ و
دو پدال ترمز،دو آیینه‌، تابلوی ویژه روی سقف و علا یم مشخص روی بدنه و متعلق و یا
تحت پوشش یکی ازآموزشگاه‌های مجاز آموزش رانندگی باشد.
۵ ـ اتومبیل مدارس‌:
خودرویی جمعی است که برای رفت و آمد دانش آموزان مدارس اختصاص داده شده است و
دارای رنگو علایم مشخص کننده می‌باشد.
۶ـ ارتفاع چراغ‌:
فاصله مرکز چراغ خودرو بدون بار یا مسافر تا کف راه‌.
۷ ـ اعتبار برگ معاینه فنی‌:
زمان درج شده در متن برگ معاینه فنی وسیله نقلیه است‌.
۸ ـ اوراق کردن وسیله نقلیه‌:
عبارت است از جدا کردن قطعات اصلی وسیله نقلیه‌، امحای شماره‌های شناسایی (درمورد
شاسی بهصورت برش‌) و بریدن سقف یا ستون‌های اتاق و یا پرس اتاق آن و فک و اخذ
پلاک‌ها و ابطال اسناد مربوط‌.
۹ـ ایستادن‌:
ایست وسیله نقلیه در زمان کوتاه‌.
۱۰ ـ ایستادن ممنوع (توقف مطلقا ممنوع‌):
ایست وسیله نقلیه برای هر مدت ممنوع است‌.
۱۱ ـ بارکش‌:
هرنوع خودرویی که برای حمل بار ساخته شده است و دارای انواع زیر است‌:
الف - کامیون‌:
وسیله نقلیه موتوری باری که قسمت بارگیر آن به صورت پیوسته به کشنده متصل است‌.
کامیون‌ها به طورکلی با وضعیت حداقل دو محور وجود داشته و ظرفیت حمل ۶ تن بار و
بیشتر دارند.
الف ـ ۱:
کامیون اتاق دار:
کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره مقاوم اتاق بار آن از کف اتاق ۱.۵ متر باشد.
الف - ۲ ـ کامیون لبه دار:
کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره مقاوم اتاق بار آن از کف اتاق ۸۰ سانتیمتر باشد.
الف ـ ۳ ـ کامیون تیغه دار:
کامیونی که قسمت بار آن به وسیله تیغه‌ای طولی به دو نیمه مساوی تقسیم شده باشد.
الف ـ ۴ ـ کامیون کفی‌:
کامیونی که قسمت بار آن دیواره نداشته باشد.
الف ـ ۵ ـ کامیون سقف دار (مسقف‌):
کامیونی که قسمت بار آن به صورت محفظه سرپوشیده ساخته شده است‌.
الف ـ ۶ ـ کامیون یخچال دار:
کامیون سقف داری که قسمت بار آن دارای تجهیزات سرد کننده باشد.
الف ـ ۷ ـ کامیون تانکر (باری مخزنی‌):
کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و برای حمل انواع مایعات ساخته شده
است‌.
الف ـ ۸ ـ کامیون بونکر:
کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و برای حمل انواع جامدات شکل پذیر
(فله‌) ساخته شده‌است‌.
الف ـ ۹ ـ کامیون مخلوط کن (میکسر):
کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و دارای دستگاه مخلوط کن باشد.
الف ـ ۱۰ ـکامیون کمپرسی‌:
کامیون اتاق داری که تخلیه بار آن به وسیله دستگاه کمپرس اجام می‌شود.
الف ـ ۱۱ ـ کامیونت‌:
به دو صورت زیر وجود دارد:
۱۱-۱- خودروی ون باربری‌:
وسیله نقلیه موتوری باری است که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه
و بر روی یک‌شاسی باشد و مجموع وزن وسیله نقلیه و ظرفیت حمل بار آن از ۳.۵ تن تا
کمتر از ۵ تن است‌.
۱۱-۲ - لوری‌:
وسیله نقلیه موتوری باری است که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه
و بر روی یک‌شاسی باشد و مجموع وزن وسیله نقلیه و ظرفیت حمل بار آن از ۵ تن تا
کمتر از ۶ تن است‌.
الف ـ ۱۲ ـ کشنده‌:
وسیله نقلیه ایست که یدک و یا نیمه یدک را به دنبال خود کشیده و به حرکت در
می‌آورد.
الف ـ ۱۳ - وانت دو کابین‌:
وسیله نقلیه موتوری دو منظوره که اتاق راننده و سرنشینان و اتاق بار به صورت دو
محفظه جداگانه باشد وبرای حمل بار و اشخاص به کار می‌رود.
الف ـ ۱۴ ـ وانت یک کابین‌:
وسیله نقلیه موتوری که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی
یک شاسی باشد وبرای حمل بار ساخته شده و مجموع وزن خودرو و ظرفیت حمل بار آن کمتر
از ۳.۵ تن است‌.
ب - تریلر (یدک‌):
عبارت از وسیله نقلیه است که با یک وسیله نقلیه موتوری کشیده می‌شود.
پ - نیمه تریلر (نیمه یدک‌):
عبارت از یدکی است که به یک وسیله نقلیه دیگر به طوری متصل می‌گردد که بخشی از وزن
بار آن به‌وسیله کامیون یا کامیون‌های کشنده حمل می‌شود.
۱۲ ـ برگ یا برچسب معاینه فنی‌:
گواهی انجام معاینه فنی که از سوی ستادهای معاینه فنی خودرو یا مراکز فنی مجاز
صادر و برگه به‌درخواست کننده تحویل و برچسب به سمت راست شیشه جلو الصاق می‌گردد.
۱۳ ـ بزرگراه‌:
راهی است که حداقل دارای دو خط عبور در هر طرف بوده و ترافیک دو طرف آن به وسیله
موانع فیزیکی‌از هم جدا شده باشد و به طور معمول دارای تقاطع‌های غیر همسطح است‌.
بزرگراه می‌تواند تعداد معدودی تقاطع همسطح کنترل شده داشته باشد.
۱۴ ـ پلاک‌:
قطعه فلزی است با ابعاد، طرح و رنگ‌های زمینه مختلف که شماره روی آن حک می‌شود و
انواع آن‌عبارتند از:
شخصی‌، دولتی‌، عمومی‌، سیاسی‌، سرویس‌، کنسولی‌، نظامی- انتظامی‌، تعمیری‌، گذر
موقت‌، بین‌المللی‌ ،ترانزیت‌، کشاورزی - عمرانی و ویژه‌.
۱۵ ـ پلاک غیر مجاز:
پلاک‌های غیر مجاز عبارتند از:
الف - پلاکی که به موجب آگهی قبلی معاونت راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری
اسلامی ایران‌،که از این پس در این آیین‌نامه به اختصار راهنمایی و رانندگی گفته
می‌شود، باید تجدید گردد.
ب - پلاکی که در کشور خارجی روی وسیله نقلیه نصب شده و پس از ورود به ایران با
وجود سپری شدن‌مدت اعتبار آن تعویض نشده باشد.
پ - پلاک بین‌المللی که برای مسافرت با اتومبیل به خارج از کشور از سوی راهنمایی و
رانندگی صادر و بهاتومبیل‌های پلاک داخلی داده می‌شود و استفاده از آن در کشور
ممنوع است‌.
ت - پلاکی که اشخاص در ارقام و مشخصات اولیه آن تغییر ایجاد کنند و یا پلاک وسیله
نقلیه دیگری به‌یک وسیله نقلیه الصاق گردد و یا برای آن پلاک تقلبی به کار برده
شود.
ث - پلاک دست ساز و دست نوشته‌ای که بدون مجوز راهنمایی و رانندگی به کار برده
می‌شود.
ج - پلاک خودرویی که با اعلام مراجع صلاحیت دار فرسوده اعلام می‌شود.
۱۶ ـ پلیس راه‌:
واحدهایی از راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که نظارت و
کنترل بر اجرای‌قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی در جاده‌های کشور دارند.
۱۷ - پلیس مدرسه‌:
دانش آموز آموزش دیده‌ای که با لباس ویژه و تجهیزات تعیین شده از طرف مسؤوین مدرسه
برای عبورایمن دانش آموزان از عرض سواره رو راه‌ها مأمور می‌گردد.
۱۸ - پیاده‌:
شخصی غیرسوار که بــدون استفاده از هیچ نوع وسیله نقلیه موتوری یا غیر موتوری حرکت
می‌نماید و یامبادرت به جا به جایی کالسکه‌، چرخ دستی‌، جامه دان‌، سبدهای چرخ دار
و مانند آن می‌نماید.
۱۹ - پیاده رو:
بخشی جدا شده از خیابان که در امتداد آن واقع شده و برای عبور و مرور پیادگان
اختصاص یافته است‌.
۲۰ - پیـــچ (قوس افقی‌):
انحراف مستقیم راه در سطح افق‌.
۲۱ - ترافیک (شدآمد):
آمد و شد وسایل نقلیه و اشخاص و حیوانات در راه ها.
۲۲ - تراموا (قطار خیابانی‌):
قطاری شهری است که به طور معمول در خطوط ریلی واقع در سطح سواره رو وسایل نقلیه
دیگر حرکت‌می‌نماید.
۲۳ ـ تقاطع‌:
محدوده‌ای است که در آن دو یا چند مسیر به صورت همسطح یا غیر همسطح با یکدیگر
تلاقی می‌کنند.
۲۴ - توقف‌:
ایست وسیله نقلیه در زمان طولانی بدون حضور راننده‌.
۲۵ - توقف سنج (پارکومتر):
دستگاهی است که با انداختن سکه یا پرداخت حق توقف‌، استفاده از کارت‌های اعتباری
یا روش‌های‌دیگر، اجازه توقف را در زمان معین به خودرو می‌دهد.
۲۶ - توقف ممنوع (پارکینگ ممنوع‌):
توقف وسیله نقلیه ممنوع است‌، جز برای سوار و پیاده کردن‌، مشروط به استقرار
راننده در پشت فرمان‌.
۲۷ - توقیف گواهی‌نامه رانندگی‌:
اخذ و ضبط گواهی‌نامه رانندگی و محروم نمودن موقت دارنده از مزایای قانونی آن‌.
۲۸ - جاده‌:
راه خارج از شهر برای عبور و مرور.
۲۹ - جاده اصلی‌:
راهی است که در برخورد با راه دیگر به طور معمول عریض تر است و با نصب علایم
راهنمایی و رانندگی‌،اصلی تلقی می‌گردد.
۳۰ - جاده خصوصی‌:
راهی که اشخاص یا مؤسسات برای کاربرد شخصی ساخته اند و استفاده دیگران از آن منوط
به اجازه‌مالک است‌.
۳۱ - جاده فرعی‌:
راهی که از راه اصلی منشعب شده و یا به آن می‌پیوندد و به طور معمول کم عرض تر است
و با نصب علایم‌راهنمایی و رانندگی‌، فرعی تلقی می‌شود.
۳۲ - چراغ توقف (چراغ ترمز):
عبارت از چراغ‌هایی است که هنگام به کار بردن ترمز پایی برای کاهش سرعت یا توقف به
کار می‌رود تاتوجه لازم را به استفاده کنندگان از راه در پشت سر وسیله نقلیه بدهد.
۳۳ - چراغ جانبی جلو (چراغ‌های کوچک جلو):
عبارت از چراغ‌هایی است که حضور وسیله نقلیه و عرض آن را از سمت جلو نشان می‌دهد.
۳۴ - چراغ جانبی عقب (چراغ‌های کوچک عقب‌):
عبارت از چراغ‌هایی است که حضور وسیله نقلیه و عرض آن را از سمت عقب نشان می‌دهد.
۳۵ - چراغ جانبی وسایل نقلیه طویل‌:
عبارت از چراغ‌هایی است که در امتداد طول وسایل نقلیه طویل به کار می‌رود تا
رانندگان وسایل نقلیه‌دیگر قادر به تشخیص طول آن شوند.
این چراغ‌ها برای هر دو طرف در نظر گرفته شده و در قسمت عقب قرمز رنگ و در قسمت
جلو زرد رنگ‌می‌باشند و در حدود هر ۳ متر از طول وسیله نقلیه نصب می‌شوند.
۳۶ - چراغ دنده عقب‌:
عبارت از چراغی است که راننده وسیله نقلیه به کار می‌برد تا راه را به طرف عقب
وسیله نقلیه روشن کرده‌و به این ترتیب به دیگر استفاده کنندگان از راه اخطار نماید
که وسیله نقلیه در حال راندن به عقب بوده و یامی‌خواهد به عقب براند.
۳۷ - چراغ رانندگی (نور بالا):
عبارتست از چراغ‌هایی که جلوی وسیله نقلیه را تا فاصله دور روشن می‌کند.
۳۸ - چراغ راهنما:
عبارت از چراغی است که راننده وسیله نقلیه به کار می‌برد تا به دیگر استفاده
کنندگان از راه اخطار نمایدکه راننده قصد تغییر جهت به راست و یا چپ‌، گردش و یا
توقف را دارد.
۳۹ - چراغ عبور (نور پایین‌):
عبارتست از چراغ‌هایی که جلو وسیله نقلیه را در فاصله نزدیک روشن می‌کند و موجب
خیره شدن چشمیا ناراحتی رانندگانی که از طرف مقابل می‌آیند و دیگر استفاده کنندگان
از راه نخواهد شد.
۴۰ - چراغ مـه‌:
عبارت از چراغی است که در اتومبیل نصب شده و برای بهتر دیدن راه در هنگام مه و برف
و باران سیل‌آسا و گرد و غبار و مانند آن به کار می‌رود.
۴۱ - چرخ فلزی‌:
چرخی است که محل تماس آن با سطح زمین فلزی باشد.
۴۲ - حریم تقاطع‌:
محدوده‌ای است در تقاطع راه‌ها که به منظور سهولت حرکت و ایمنی تردد اختصاص
می‌یابد.
۴۳ - حق تقدم عبور:
اولویت حق عبور وسیله نقلیه‌ای نسبت به وسایل نقلیه دیگر یا نسبت به پیادگان و
بالعکس‌.
۴۴ - خط ایست‌:
خط کشی عرضی است که در ورودی تقاطع و به منظور تعیین مرز توقف وسایل نقلیه پیش از
گذرگاه پیاده‌بر سطح راه ترسیم می‌شود.
۴۵ - خط تغییر سرعت‌:
نوعی خط عبور که خودروهای ورودی به مسیر اصلی یا خروجی از آن می‌توانند در طول
آن‌، سرعت خودرا برای همگرایی و یا واگرایی با جریان ترافیک افزایش یا کاهش دهند.
۴۶ - خط عبور:
بخشی از سواره رو است که در طول مسیر، به عبور یک ستون وسیله نقلیه اختصاص یافته و
با خط کشی‌حدود آن مشخص می‌گردد.
یک راه می‌تواند در هر جهت یک یا چند خط عبور داشته که این خط‌های عبور از سمت
راست به چپ ازشماره یک به بالاشماره گذاری می‌شوند.
۴۷ - خط عبور دوچرخه‌:
عبارتست از مسیر ویژه دو چرخه در سطح معابر که با تابلو، خط کشی و یا رنگ حدود آن
مشخص‌می‌گردد.
۴۸ ـ خط کمکی‌:
خط عبوری است که به منظور تغییر سرعت‌، انجام حرکات گردشی و یا افزایش ظرفیت راه‌،
در کنار خط‌عبور ایجاد می‌شود.
۴۹ - خط ویژه‌:
مسیری است که به وسیله خط کشی با رنگ متفاوت از خطوط دیگر و یا علایم و یا موانعی
از بقیه مسیرهامشخص گردیده و برای عبور و مرور یک یا چند نوع وسیله نقلیه اختصاص
دارد.
۵۰ - خم (قوس عمودی‌):
انحراف مسیر مستقیم راه در سطح قائم‌.
۵۱ - خودرو:
هر نوع وسیله نقلیه قابل حرکت در راه‌ها که نیروی محرکه آن از موتور باشد، به
استثنای وسایل نقلیه ریل‌رو و عبارتند از:
الف - سواری‌:
خودرویی است که برای حمل انسان ساخته شده و ظرفیت آن با راننده حداکثر ۶ نفر است‌.
ب - سواری استیشن (سفری‌):
نوعی خودرو سواری است که فضای بار با فضای سرنشین یکسره باشد و ظرفیت آن با راننده
حداقل ۷ وحداکثر ۹ نفر است‌.
پ - سواری کار:
اتومبیلی است دو دیفرانسیل کمک دار با اتاق جدا از شاسی یا اتومبیلی که ظرفیت آن
با راننده بین ۱۰ تا۱۵ نفر باشد.
ت - اتوبوس‌:
هر نوع وسیله نقلیه موتوری مسافربری که ظرفیت آن با راننده و کمک راننده ۲۷ نفر یا
بیشتر باشد.
ث - اتوبوس برقی‌:
اتوبوسی که نیروی محرکه آن به وسیله باتری یا نیروی برق تأمین می‌شود.
ج - اتوبوس دو طبقه‌:
وسیله نقلیه موتوری مسافربری که قسمت حمل مسافر آن در دو طبقه جداگانه روی هم و با
یک سازه‌مشترک بوده و ظرفیت آن با راننده حداقل ۲۷ نفر است‌.
چ - مینی بوس‌:
خودروی مسافربری است که ظرفیت آن با راننده بین ۱۶ تا ۲۶ نفر می‌باشد.
ح - تراکتور:
نوعی خودرو است که برای کارهای کشاورزی‌، صنعتی و عمرانی مانند شخم زدن‌، حفاری‌،
بارگیری وکشیدن دنباله بند و غیره به کار می‌رود.
۵۲ - خیابان‌:
راه عبور و مرور در محل سکونت و فعالیت مردم که عرض آن بیش از ۶ متر باشد.
۵۳ - خیابان اصلی‌:
راهی است که در برخورد با راه‌های دیگر عرض سواره روی آن بیشتر است و یا با نصب
علایم راهنمایی‌و رانندگی‌، اصلی تلقی شده و در غیر این صورت در سمت راست راه دیگر
قرار دارد.
۵۴ - خیابان فرعی‌:
راهی است که در برخورد با راه‌های دیگر، عرض سواره روی آن کمتر است و یا با نصب
علایم راهنمایی‌و رانندگی‌، فرعی تلقی شده و در غیر این صورت در سمت چپ راه دیگر
قرار گرفته باشد.
۵۵ ـ دستگاه تهویه‌:
به دستگاه‌هایی اعم از پنکه‌، کولر و یا بخاری گفته می‌شود که هوای درون وسیله
نقلیه را جا به جا و یادمای آن را کاهش یا افزایش دهد.
۵۶ - راننده‌:
کسی که هدایت وسیله نقلیه موتوری و غیر موتوری و همچنین حرکت دادن حیوانات را به
صورت واحدیا گله و رمه بر عهده داشته باشد.
۵۷ - راه‌:
عبارتست از تمامی سطح خیابان‌، جاده‌، کوچه و کلیه معابری که برای عبور و مرور
عموم اختصاص دادهمی‌شود.
۵۸ - راه آهن‌:
ریــل‌های آهنی موازی ثابتی که قطار و وسایل نقلیه ریلی دیگر بر روی آن حرکت
می‌کنند.
۵۹ - راه عمومی‌:
به راه‌هایی گفته می‌شود که برای عبور و مرور عموم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۶۰ - روز:
از طلوع تا غروب آفتاب‌.
۶۱ - سازنده وسایل نقلیه‌:
شخص یا مؤسسه یا کارخانه‌ای که وسایل نقلیه‌ای را که مطابق آیین‌نامه باید شماره
گذاری شود می‌سازد،یا قطعات ساخته شده آنها را سوار (مونتاژ) می‌نماید.
۶۲- ستاد معاینه فنی‌:
تشکیلات متمرکز برای برنامه‌ریزی‌، هدایت‌، نظارت و کنترل فعالیت مراکز فنی معاینه
خودرو و مراکزمعاینه فنی مجاز که از سوی شهرداری‌ها و سازمان راهداری و حمل و نقل
جاده‌ای ایجاد می‌گردد.
۶۳ - سطح روشن‌:
در مورد چراغ‌ها عبارت از سطح قابل دیدی است که نور از آن منتشر می‌شود و در مورد
منعکس کننده نورعبارت از سطح قابل دیدی است که نور را منعکس می‌کند.
۶۴ - شانه راه‌:
بخشی از بدنه راه است که در دو طرف خط‌های عبور رفت و برگشت قرار داشته و برای
توقف اضطراری‌وسایل نقلیه به کار می‌رود.
۶۵ - شب‌:
از غروب تا طلوع آفتاب‌.
۶۶ - شماره وسیله نقلیه‌:
عدد یک یا چند رقمی و حروفی که از طرف راهنمایی و رانندگی روی پلاک‌های ویژه منقوش
و در عقب وجلوی وسیله نقلیه نصب می‌شود.
۶۷ - شناسنامه خودرو:
سندی است که مشخصات خودرو، مالک و نشانی کامل محل سکونت وی و تاریخ انتقالات و
تغییراتانجام شده از سوی راهنمایی و رانندگی در آن درج و به آخرین مالک تسلیم
می‌گردد.
۶۸ - شیب (سربالایی - سرازیری‌):
تغییر تدریجی ارتفاع سطح تمام شده راه در امتداد طولی مسیر.
۶۹ - ظرفیت وسیله نقلیه‌:
وزن بار یا تعداد مسافری که از طرف کارخانه سازنده با تأیید وزارت صنایع و معادن
برای وسیله نقلیه‌تعیین گردیده است‌.
۷۰ - علایم‌:
هر نوع علامت عمودی و افقی مانند تابلو، چراغ راهنمایی و رانندگی‌، خط کشی‌، نوشته
و ترسیم‌، وهمچنین تجهیزات هدایت کننده‌، سوت و حرکت دست و غیره که به وسیله
مقامات صلاحیت دار برای کنترل‌و تنظیم عبور و مرور تعیین و به کار برده می‌شود.
۷۱ - قطار شهری‌:
نوعی وسیله حمل و نقل عمومی است که در شهرها و حومه به جا به جایی مسافر پرداخته و
به طور معمول‌با چرخ‌های فلزی بر روی ریل حرکت می‌کند.
۷۲ - قطعات و قسمت‌های اصلی‌:
کلیه قسمت‌های اساسی وسیله نقلیه شامل محور، موتـور، شاسی‌، اتاق و رنگ که تعویض
آنها باعث تغییرمشخصات اساسی وسیله نقلیه می‌گردد.
۷۳- کارت پارک‌:
کارت یا برگه‌ای است که با پرداخت پول تهیه می‌گردد و به وسیله آن اجازه توقف در
مکان و زمان معین به‌خودرو داده‌شود.
۷۴ - کارت شناسایی خودرو:
کارتی که مشخصات مالک و وسیله نقلیه شماره گذاری شده در آن ثبت و از سوی راهنمایی
و رانندگی‌صادر و به مالک وسیله نقلیه تسلیم می‌گردد.
۷۵ - کاروان‌:
کاروان یا خانه سیار وسیله نقلیه غیر موتوری است که برای سکونت و یا کار استفاده
شده و عرض آن از۲.۶ متر و طول آن از ۱۲ متر بیشتر نباشد.
۷۶- کلاه ایمنی‌:
کلاهی است که راننده و سرنشین موتورسیکلت‌ها آن را برای محافظت سر خود در برابر
ضربات احتمالی‌ناشی از بروز سوانح به کار می‌برند.
۷۷ - کمربند ایمنی‌:
تسمه‌ای که نیم تنه بالای راننده و هریک از سرنشینان را تحت کنترل و مهار ایمن خود
قرار می‌دهد تا درهنگام ضرورت‌، همچون کاهش ناگهانی سرعت یا توقف آنی خودرو که
ممکن است ناشی از ترمز یا برخوردبا جسم دیگر یا حوادث دیگر باشد، مانع از جدا شدن
سرنشینان و راننده از صندلی خود و اصابت به شیشه‌جلو یا دیگر قسمت‌های درونی و یا
پرتاب شدن به بیرون خودرو شود و حداقل دارای دو نقطه اتکا باشد.
۷۸ - کوچه‌:
راهی در مناطق مسکونی که عرض آن حداکثر ۶ متر باشد.
۷۹- گذرگاه پیاده‌:
گذرگاهی در تقاطع راه ها، امتداد پیاده روها، سواره روها، روگذرها یا زیرگذرها یا
هر محل دیگری ازسواره رو که به وسیله خط کشی یا میخکوبی یا علایم دیگر، برای عبور
پیادگان اختصاص داده شده است‌.
۸۰- گواهی‌نامه بین‌المللی رانندگی‌:
گواهی‌نامه‌ای است که به اعتبار گواهی‌نامه داخلی طبق مفاد قانون الحاق ایران به
کنوانسیون عبور و مروردر جاده‌ها و کنوانسیون مربوط به علایمراهها ـ مصوب ۱۳۵۴ ـ
توسط راهنمایی و رانندگی صادر می‌گردد ومدت اعتبار آن یک سال‌باشد.
۸۱ - گواهی‌نامه رانندگی (پروانه رانندگی‌):
اجازه نامه برای رانندگی وسایل نقلیه که از طرف راهنمایی و رانندگی به نام افراد
صادر می‌شود.
۸۲ - مجوز رانندگی با وسایل نقلیه عمومی‌:
اعم است از پروانه تاکسیرانی‌، بهره برداری‌، کارت و یا دفترچه کار (برگ فعالیت‌)
که از طرف مراجع‌صلاحیت دار به نام اشخاص صادر و اجازه رانندگی با وسایل نقلیه
عمومی را به آنان می‌دهد.
۸۳ - مرجع صلاحیت دار:
وزارتخانه‌، سازمان‌، نهاد و دیگر دستگاه‌های مسؤو که به موجب قانون و یا تصویب
هیأت‌وزیران درموردی خاص وظایف و مسؤولیت‌هایی به عهده آنها گذاشته شده است‌.
۸۴ - مراکز فنی مجاز:
مراکزی که به وسیله اشخاص حقیقی یا حقوقی با رعایت ضوابط و مقررات ستاد معاینه فنی
وابسته به‌شهرداری و یا سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای‌، حسب مورد برای انجام
معاینه فنی وسایل نقلیه درون‌شهری و برون شهری ایجاد می‌گردد.
۸۵ - راههای شریانی درجه یک‌:
معابری هستند که در طراحی و بهره برداری از آنها به جا به جایی وسایل نقلیه موتوری
برتری داده‌می‌شود.
این معابر ارتباط با راه‌های برون شهری را تأمین می‌نمایند.
راه‌های شریانی درجه یک بر اساس نحوه کنترل دسترسی تقاطع‌ها به دو گروه آزادراه و
بزرگراه تقسیم‌می‌گردند که ضوابط اجرایی آنها را شورای‌عالی هماهنگی ترافیک شهرهای
کشور تعیین می‌نماید.
۸۶ - راههای شریانی درجه دو:
معابری هستند که در طراحی و بهره برداری از آنها به جا به جایی و دسترسی وسایل
نقلیه موتوری برتری‌داده می‌شود.
برای رعایت این برتری حرکت پیادگان از عرض خیابان کنترل می‌شود.
راههای شریانی درجه دو شبکه اصلی راه‌های شهری را تشکیل می‌دهند که ضوابط اجرایی
آنها راشورای‌عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور تعیین می‌نماید و عبارتند از:
الف - شریانی اصلی‌:
راهی است که ارتباط بین خیابان‌های جمع و پخش کننده و بزرگراه‌ها را برقرار
می‌کند.
در این معابر فاصله‌های بین تقاطع‌ها نسبت به بزرگراه‌ها کمتر است‌.
ب - شریانی فرعی (خیابان جمع و پخش کننده‌):
راهی است که ارتباط بین خیابان‌های محلی و خیابان‌های شریانی اصلی را برقرار
می‌کنند.
در این خیابان‌ها محل عبور عابران پیاده از عرض خیابان باید مشخص باشد.
۸۷ - راههای محلی‌:
راه‌هایی هستند که در طراحی و بهره‌برداری از آنها نیازهای وسایل نقلیه و عابران
پیاده‌، با اهمیت یکسان‌در نظر گرفته‌شود و ارتباط بین کوچه‌ها و خیابان‌های
شریانی فرعی را برقرار می‌کنند.
۸۸ - معاینه فنی‌:
بازدید ظاهری و آزمایش‌های فنی برای تشخیص اصالت خودرو و سنجش میزان سلامت فنی‌،
ایمنی وزیست محیطی وسیله نقلیه‌.
۸۹ - منطقه ممنوعه‌:
منطقه و محلی که آمد و شد وسایل نقلیه در آنها به وسیله علایم خاص و یا اعلام قبلی
مراجع‌صلاحیت‌دار ممنوع شده باشد.
۹۰ - منعکس کننده نور:
عبارت از بازتاب کننده‌ای است که حضور وسیله نقلیه را از طریق انعکاس نوری که از
چراغ وسیله نقلیه‌دیگر به آن تابیده‌شود و یا از طریق انعکاس نور محیط‌، اعلام
می‌دارد.
۹۱ - مواد خطرناک‌:
هر نوع مواد رادیو اکتیو، منفجـره‌، محترقه‌، مایعات و جامدات آتش زا یا سم‌ی و یا
اسیدی‌، گازهای‌فشرده‌، زباله ویژه و فاضلاب و مانند آن‌.
۹۲ - موتورسیکلت‌:
وسیله نقلیه‌ای برای حمل انسان که دارای دو یا سه چرخ بااتاقک پهلو (ساید کار) یا
بدون آن و مجهز به‌یک موتور محرکه باشد.
۹۳ - موتورسیکلت گازی (موتور گازی‌):
موتورسیکلتی است که هم دارای موتور و هم دارای ادوات پایی برای راندن باشد.
۹۴ - نقص فنی‌:
هر نوع نقصان یا تغییر در وضعیت ظاهری و فنی وسیله نقلیه که موجب کاهش ضریب ایمنی
در رانندگی‌و یا افزایش بیش از حد مجاز گازهای آلاینده هوا و یا آلودگی بیش از حد
مجاز صدا گردد.
۹۵ - واحد انتظامی‌:
منظور واحدهای نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که به صورت پاسگاه‌ها و
کلانتری‌ها در نقاط‌مختلف کشور مستقر هستند.
۹۶ - وزن با بار:
وزن وسیله نقلیه به اضافه وزن بار آن‌.
۹۷ - وزن بارگیری شده‌:
عبارت است از مجموع وزن مسافران و کارکنان و محمولات‌.
۹۸ - وزن بدون بار:
عبارت است از وزن وسیله نقلیه بدون راننده و مسافر و بار ولی با مخزن پر از سوخت و
با ابزار و آلاتی کهبه طور معمول وسیله نقلیه همراه دارد.
۹۹ - وسیله نقلیه‌:
وسایل موتوری و غیر موتوری و موتورسیکلت که برای جابجایی انسان و کالادر راه به
کار می‌رود.
۱۰۰- وسیله نقلیه امدادی‌:
وسیله ویژه خدمات انتظامی‌، ترافیکی‌، پزشکی‌، آتش نشانی و امداد اضطراری آب‌، برق
و گاز که به‌وسیله راهنمایی و رانندگی تعیین و با علایم ویژه مشخص می‌شود.
۱۰۱ - وسیله نقلیه طویل (Long Vehicle):
وسیله نقلیه‌ای است که طول آن بیش از ۱۲.۵ متر باشد.
۱۰۲ - وسیله نقلیه عمرانی‌:
وسیله نقلیه موتوری است که ویژه انجام کارهای فنی‌، عمرانی و مانند آن می‌باشد و
شامل بلدوزر، گریدر،غلطک‌، اسکریپر (زمین تراش‌) و غیره است‌.
۱۰۳ - وسیله نقلیه غیر موتوری‌:
هر نوع وسیله نقلیه‌ای که نیروی محرکه آن از موتور نباشد.
۱۰۴ - وسیله نقلیه فوق سنگین‌:
انواع خودرو و ادوات مربوط است که توانایی حمل محمولات وزین با وزن ناخالص بالاتر
از ۴۰ تن وحجیم با حجمی با ابعاد مازاد بر اندازه‌های زیر را داشته باشد:
طول ۱۶.۵ متر، عرض ۲.۶ متر و ارتفاع ۴.۵ متر.
۱۰۵ - وسیله نقلیه کشاورزی‌:
به وسایل نقلیه موتوری گفته می‌شود که علاوه بر حمل و نقل خود، ادوات دیگر و
دنباله بندهای کشاورزی‌را نیز جا به جا نموده و یا از نیروی محرکه تولیدی آنها
برای انجام عملیات مختلف کشاورزی استفاده می‌شودو شامل انواع تراکتور، کمباین‌،
تیلر و ماشین‌های خود کششی دیگر در بخش کشاورزی است‌.
۱۰۶ - وسیله نقلیه مرکب‌:
عبارت است از چند وسیله نقلیه متصل به هم که به عنوان واحد در راه حرکت کنند.
۱۰۷ - وسیله نقلیه مفصل دار:
وسیله نقلیه‌ای است که شامل یک کشنده و یا وسیله نقلیه موتوری و یک نیمه یدک متصل
به آن باشد که بابار یا محفظه حمل مسافر دارای عرض حداکثر ۲.۶ متر، طول حداکثر
۱۸.۳۵ متر، ارتفاع حداکثر ۴.۵ مترو وزن حداکثر۴۰ تن است‌.
۱۰۸ - وسیله نقلیه موتوری‌:
هر نوع وسیله نقلیه‌ای که دارای حداقل یک چرخ در جلو و دو چرخ در عقب بوده و دارای
موتور و سامانه‌انتقال قدرت است و برای حمل بار یا انسان به کار می‌رود که به آن
خودرو نیز گفته می‌شود.
فصل دوم - شماره گذاری
ماده ۲- هر وسیله نقلیه موتوری و غیر موتوری و یدک متصل که در راه‌ها حرکت می‌کند
و همچنین‌وسایل نقلیه موتوری ویژه کشاورزی‌، صنعتی و عمرانی باید دارای شماره
باشند.
رانندگی با وسایل نقلیه‌ای که شماره یا پلاک نداشته یا دارای شماره و یا پلاک غیر
مجاز باشند، ممنوع‌است‌، مگر این که پیشتر مجوز حرکت از راهنمایی و رانندگی دریافت
کرده و همراه داشته باشند.
مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه از تردد خودروهای متخلف از این ماده‌، تا
انجام شماره گذاری‌جلوگیری به عمل خواهند آورد.
تبصره ۱- تا زمانی که انجام عملیات شماره گذاری وسایل نقلیه کشاورزی‌، صنعتی و
عمرانی به طورکامل از سوی راهنمایی و رانندگی صورت نپذیرفته است و پس از آن‌، تردد
این وسایل بر اساس دستورالعملی‌که به تأیید وزارتخانه‌های کشور و راه و ترابری
می‌رسد، انجام خواهد شد.
تبصره ۲- خودروها و موتورسیکلت‌ها و دوچرخه‌های ساخت داخل و وارداتی از نظر ایمنی
و کیفیت‌باید استانداردهای مصوب مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران را دارا
باشند و به علاوه از نظرآلودگی‌های زیست محیطی‌، استانداردهای مصوب شورای‌عالی
حفاظت محیط زیست را رعایت نموده‌باشند.
تبصره ۳- تشخیص انواع وسایل نقلیه غیر موتوری که باید شماره گذاری شوند با
راهنمایی و رانندگی‌است‌، مگر در مواردی که قانون خاصی وجود داشته باشد.
ماده ۳- مالک وسیله نقلیه موضوع ماده قبل مکلف است خود و یا به وسیله نماینده
قانونی خود، بامراجعه به نزدیکترین واحد شماره گذاری یا مرکزی که به همین منظور
تعیین و اعلام می‌گردد، مدارک لازم راارایه نماید.
واحد شماره گذاری پس از بررسی آنها، اقدام به تخصیص پلاک به شخص و تحویل آن
می‌نماید.
نصب پلاک با نظارت نماینده راهنمایی و رانندگی صورت می‌پذیرد.
چگونگی‌انجام شماره گذاری شامل مدارک مورد نیاز و خدمات پس از شماره گذاری و عوارض
و مالیات‌مصوب و مانند آنها در دستورالعمل مربوط از سوی راهنمایی و رانندگی مشخص و
اعلام خواهد شد.
تبصره ۱- انواع پلاک‌ها و ابعاد و رنگ‌های آنها برای وسایل نقلیه مختلف در
دستورالعمل یاد شدهمشخص می‌گردد.
تبصره ۲- هرگاه اشخاص دیگری در مالکیت وسیله نقلیه شریک بوده و یا نسبت به آن حق
عینی داشته‌باشند، نام و نشانی دقیق آنان نیز باید در درخواست قید شود.
ماده ۴- در موارد زیر راهنمایی و رانندگی از انجام عمل شماره گذاری خودداری
می‌نماید:
الف‌ - در صورتی که مفاد تبصره (۲) ماده (۲) رعایت نشده باشد و یا اصالت وسیله
نقلیه هنگام بازدید به‌وسیله مأموران مربوط تأیید نگردد.
ب‌ - چنانچه مشخصات وسیله نقلیه با آنچه در اسناد مربوط ذکر شده مطابقت نداشته
باشد.
پ‌ - اگر تخصیص شماره به نام مالک به دلایل قانونی ممنوع باشد.
ت‌ - چنانچه وسیله نقلیه‌، علایم و تجهیزات پیش بینی شده در این آیین‌نامه را
نداشته باشد.
ث‌ - هرگاه حقوق دولتی و عوارضی که به طور قانونی به وسیله نقلیه تعلق گرفته
پرداخت نشده باشد.
ج - در صورت نداشتن برگ معاینه فنی به استثنای وسایل نقلیه‌ای که از تاریخ ساخت
آنها دو سال سپری‌نشده است‌.
ماده ۵- به هنگام نقل و انتقال مالکیت‌، اوراق شدن و یا از بین رفتن وسیله نقلیه‌،
پلاک‌ها در واحد شماره‌گذاری یا مراکز مجاز از روی وسیله نقلیه فک و نزد راهنمایی
و رانندگی نگهداری می‌شود.
تبصره - در صورت خرید خودرو، صاحب پلاک‌ها یا نماینده قانونی وی باید برای دریافت
مجوز نصب‌پلاک بر روی وسیله نقلیه خریداری شده به واحد شماره گذاری یا مراکز مجاز
مراجعه نماید.
ماده ۶- اشخاص حقیقی یا حقوقی دارنده پلاک‌، مکلفند پس از گذشت حداکثر ده روز از
زمان تغییرمحل اقامت یا فعالیت‌، نشانی و کد پستی خود را به طور کتبی به نزدیکترین
واحد شماره‌گذاری اعلام نمایند.
مسؤولیتهای قانونی مربوط به اطلاع ندادن تغییر محل اقامت یا مرکز فعالیت به عهده
مالک یا نماینده‌قانونی وی خواهد بود.
ماده ۷- در صورتی که وسیله نقلیه از سوی مراجع صلاحیت دار توقیف‌، تملیک‌، ضبط یا
مصادره شود،باید مراتب حداکثر ظرف پانزده روز از سوی مرجع مربوط و یا منتقل الیه
یا نماینده قانونی وی به واحدشماره گذاری محل اعلام گردد.
ماده ۸- چنانچه پلاک به نام شخص حقوقی باشد، مدیر مربوط مکلف است حداکثر ظرف ۴۸
ساعت‌پس از تاریخ درج آگهی انحلال در روزنامه‌، مراتب را به نزدیکترین واحد شماره
گذاری به طور کتبی اعلام‌نماید.
ماده ۹- در صورت فوت یا محجور شدن مالک وسیله نقلیه‌، بر حسب مورد، نماینده قانونی
وراث باارائه گواهی تسلیم دادخواست حصر وراثت به دادگاه‌، و یا وصی و یا قیم مکلف
است حداکثر ظرف مدت دوماه از تاریخ فوت یا حجر به نزدیکترین واحد شماره گذاری برای
اعلام استفاده کننده مجاز از وسیله نقلیه‌مراجعه نماید.
ماده ۱۰- اشخاص مندرج در مواد (۸ و۹) فوق مکلفند حداکثر ظرف مدت شش ماه‌، برای
معرفی مالک‌و یا متصرف قانونی جدید وسیله نقلیه‌، به منظور تغییر مالکیت و ثبت
آن‌، به راهنمایی و رانندگی مراجعه‌نمایند.
مراجعه نکردن در مهلت مقرر و سپری شدن مدت یاد شده موجب خواهد شد پلاک‌های وسیله
نقلیه ازدرجه اعتبار ساقط و غیر مجاز تلقی شود.
ماده ۱۱- سازمان ثبت احوال کشور موظف است از طریق شبکه رایانه ای‌، اطلاعات فوت
شدگان راحداکثر ظرف مدت یک هفته از تاریخ فوت در اختیار راهنمایی و رانندگی محل
قرار دهد.
ماده ۱۲- نصب پلاک بر روی وسیله نقلیه به طریق زیر انجام می‌گیرد:
الف‌ - برای وسایل نقلیه سه چرخ یا بیشتر با وزن خالی بیش از ۴۰۰ کیلوگرم‌، یک پلا
ک در جلو و پلاک‌دیگر در عقب آن نصب می‌شود.
ب‌ - بر روی وسایل نقلیه دو چرخ تنها یک پلاک‌، آن هم در عقب وسیله نقلیه نصب
می‌گردد.
پ‌ - بر روی یدک‌ها و نیمه یدک‌ها یک پلاک در عقب نصب می‌گردد.
ت‌ - پلاک یا پلاک‌ها باید در محل تعیین شده نصب شوند.
ماده ۱۳- به همراه یک زوج پلاک‌، پلاک سوم وسیله نقلیه نیز به صورت برچسب از سوی
راهنمایی ورانندگی یا اشخاص مورد تأیید او صادر و بر روی شیشه جلو یا عقب وسیله
نقلیه نصب می‌گردد.
این برچسب دارای اطلاعات شماره پلاک‌، تاریخ سپری شدن اعتبار پلاک‌، کد واحد
شماره‌گذاری وشماره شناسایی وسیله نقلیه (Vehicle Identification Number - Vin)
می‌باشد.
پلاک سوم با هر بار تمدید اعتبار پلاک‌، نقل و انتقال مالکیت و تعویض قطعات اصلی و
رنگ وسیله نقلیه بااطلاعات جدید تولید و جایگزین پلاک سوم پیشین خواهد شد.
زمان اجرای این ماده را راهنمایی و رانندگی تعیین می‌نماید.
ماده ۱۴- در صورت مفقود شدن و یا سرقت پلاک‌، شماره پلاک یاد شده از فهرست
پلاک‌های فعال‌خارج و در فهرست پلاک‌های سرقتی و مفقود شده قرار داده خواهد شد.
تخصیص پلاک جدید به مالک وسیله نقلیه پس از سیر مراحل موضوع دستورالعمل ماده (۳)
این آیین‌نامه‌صورت خواهد گرفت‌.
تبصره‌ - برای پلاکی که زایل می‌شود، بنا به درخواست مالک و با مراجعه به واحد
شماره گذاری براساس دستورالعمل یاد شده پلاک جدید صادر می‌شود.
ماده ۱۵- راهنمایی و رانندگی پس از تخصیص شماره پلاک به مالک وسیله نقلیه و ورود
اطلاعات مالک(شماره ملی‌) و وسیله نقلیه به سامانه‌، کارت مشخصات و شناسنامه
مالکیت وسیله نقلیه را صادر و بر حسب‌مورد، به نشانی (کدپستی‌) مالک ارسال و یا به
وی تسلیم می‌نماید.
ماده ۱۶- هرگاه پلاک‌، کارت مشخصات یا شناسنامه مالکیت وسیله نقلیه مفقود و یا از
بین برود مالک‌یا نماینده قانونی وی مکلف است مراتب را حداکثر ظرف (۴۸) ساعت به
واحد شماره گذاری راهنمایی ورانندگی و یا مراکز مجاز اعلام کند و اقدام به دریافت
پلاک جدید، کارت مشخصات یا شناسنامه مالکیت‌المثنی نماید.
ماده ۱۷- سازندگان و فروشندگان وسایل نقلیه موتوری موظفند به منظور عرضه و انتقال
وسایل نقلیه ازمحلی به محل دیگر یا برای انجام آزمایش فنی وسیله نقلیه بدون انجام
تشریفات شماره گذاری از راهنمایی ورانندگی پلاک ویژه دریافت نمایند.
دستورالعمل مربوط به مدت اعتبار و همچنین نحوه استفاده از پلاک ویژه و چگونگی
ارائه اطلاعات موردنیاز از سوی راهنمایی و رانندگی عیین و اعلام می‌گردد.
ماده ۱۸- راهنمایی و رانندگی می‌تواند پلاک ویژه تحویلی به سازندگان یا فروشندگان
وسایل نقلیه را، به‌علت نداشتن نیاز به استفاده یا استفاده برخلاف مقررات پس
بگیرد.
ماده ۱۹- کلیه کارخانجات سازنده و مونتاژ خودرو و موتورسیکلت مکلفند تولیدات خود
را پیش ازعرضه به بازار و فروش به اشخاص‌، با نظارت و برابر دستورالعمل اعلا
می‌راهنمایی و رانندگی شماره گذاری‌نمایند.
ماده ۲۰ـ هنگام نقل و انتقال مالکیت وسایل نقلیه‌، متعاملین یا قائم مقام قانونی
آنها ابتدا درخواست‌خود را به راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی یا مراکز مجاز
تعیین شده ارایه می‌نمایند تا پس از احراز اصالت‌خودرو و تطبیق مدارک آنها، نسبت
به فک پلاک منصوبه بر روی خودروی مورد معامله و اختصاص پلاک‌جدید و صدور شناسنامه
جدید و ثبت تغییرات مزبور در نظام رایانه‌ای راهنمایی و رانندگی اقدام گردد.
سپس مراتب به طور کتبی توسط راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی یا مراکز مجاز تعیین
شده به دفتراسناد رسمی جهت تنظیم سند رسمی انتقال‌، منعکس می‌گردد.
کارت خودرو از سوی راهنمایی و رانندگی بعد از تأیید مراتب تنظیم سند در دفترخانه
اسناد رسمی که‌بوسیله پست سفارشی یا رایانه‌ای به سیستم راهنمایی و رانندگی منعکس
می‌شود، به خریدار تحویل می‌گردد.
گواهی راهنمایی و رانندگی و شناسنامه صادره تا دو ماه اعتبار دارد و در خلال مدت
مذکور متعاملین یاقائم مقام قانونی آنها موظفند برای ثبت معامله و درج آن در ذیل
شناسنامه (محل مخصوص‌) به دفتر اسنادرسمی مراجعه نمایند.
تبصره‌ - شرایط و نحوه احراز صلاحیت مراکز مجاز موضوع این فصل و نحوه نظارت بر
آنها به موجب‌دستورالعملی خواهد بود که با پیشنهاد راهنمایی و رانندگی به تصویب
وزیر کشور می‌رسد.
ماده ۲۱- مالک وسیله نقلیه چنانچه قصد تغییر رنگ یا تعویض هر یک از قطعات اصلی
وسیله نقلیه‌شامل موتور، شاسی و اتاق را داشته باشد باید پیشتر مجوز لازم را از
واحد شماره گذاری راهنمایی و رانندگی‌دریافت نماید.
تبصره‌ - وسایل نقلیه عمومی باری و مسافری مشمول مقررات مربوط می‌باشند.
ماده ۲۲- تعویض قطعات اصلی و همچنین تغییر رنگ وسایل نقلیه وارداتی پیش از شماره
گذاری نیزمنوط به دریافت مجوز کتبی از واحدهای شماره گذاری می‌باشد.
ماده ۲۳- در صورت سرقت‌، مفقود شدن و یا اگر به هر علتی وسیله نقلیه‌ای مورد تصرف
غیرقانونی‌قرار گیرد، مالک و یا نماینده قانونی وی مکلف است بلافاصله مراتب را به
نزدیکترین واحد انتظامی اعلام‌نماید.
ماده ۲۴- هرگاه پلاک به اشتباه بر روی وسیله نقلیه نصب شده باشد، راهنمایی و
رانندگی موظف است‌پلاک مالک وسیله نقلیه را اخذ و پس از رفع اشتباه پلاک را
بازگرداند.
ماده ۲۵- هر شخص حقیقی یا حقوقی می‌تواند به تعداد وسایل نقلیه ملکی خود مطابق
ماده (۳) پلاک‌دریافت نماید.
نقل و انتقال هر یک از وسایل نقلیه تابع مقررات این آیین‌نامه خواهد بود.
فصل سوم - گواهی‌نامه رانندگی‌
ماده ۲۶- هرکس بخواهد با هر نوع وسیله نقلیه موتوری زمینی رانندگی نماید باید
گواهی‌نامه متناسب‌رانندگی با آن وسیله نقلیه را دارا باشد.
با متخلفان برابر قوانین و مقررات رفتار می‌شود.
ماده ۲۷- انواع گواهی‌نامه‌های رانندگی به شرح جدول پیوست شماره (۱) و توضیحات آن
است‌، که باشرایط زیر از سوی راهنمایی و رانندگی صادر می‌شود:
الف ـ شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی‌نامه موتورسیکلت گازی یا موتور گازی
(گواهی‌نامهالف‌ - ۱)
۱- حداقل سن ۱۵ سال تمام
۲- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
۳- قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با موتورگازی
ب ـ شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی‌نامه موتورسیکلت‌های با حجم موتور تا
۲۰۰ سی سی‌( گواهی‌نامه الف -۲)
۱- حداقل سن ۱۷ سال تمام
۲- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
۳ - قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با موتورسیکلت مربوط
پ ـ شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی‌نامه موتورسیکلت‌های با حجم موتور بالای
۲۰۰ سی‌سی و سه چرخ با وزن تا ۴۰۰ کیلوگرم (گواهی‌نامه الف -۳)
۱ ـ حداقل سن ۱۸ سال تمام
۲ ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت‌دار پزشکی
۳ ـ د ارا بودن گواهی‌نامه موتورسیکلت تا۲۰۰ سی سی حجم موتور (الف -۲) که حداقل یک
سال تمام‌از تاریخ صدور آن گذشته باشد
۴ - قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
ت - شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی‌نامه (گواهی‌نامه ب -۱)
۱ ـ حداقل سن ۱۸ سال تمام
۲ ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
۳ ـ قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط‌،
این نوع گواهی‌نامه‌برای درخواست کنندگان در اولین مرحله با اعتبار موقت یک ساله
صادر می‌شود و در مدت یاد شده دارنده‌آن مکلف به رعایت محدودیت‌ها و شرایط ویژه‌ای
می‌باشد که در صورت رعایت آنها و رعایت مقررات این‌آیین‌نامه و مرتکب نشدن تخلف‌،
به گواهی‌نامه رانندگی با اعتبار موضوع تبصره (۶) این ماده تبدیل خواهدشد.
شرایط و ضوابط مربوط به رانندگی با گواهی‌نامه موقت و نحوه تبدیل آن‌، به موجب
دستورالعملی است که‌به پیشنهاد راهنمایی و رانندگی و تصویب وزیر کشور، مشخص و
اعلام می‌گردد.
ث ـ شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی‌نامه (ب -۲)
۱ ـ حداقل سن ۲۱ سال تمام
۲ـ سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهی‌نامه رانندگی (ب -۱)
۳ ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت‌دار پزشکی
۴ ـ قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
ج ـ شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی‌نامه (پ -۱)
۱ـ حداقل سن ۲۳ سال تمام
۲ـ سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهی‌نامه رانندگی (ب-۱)
۳ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
۴ـ قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
چ ـ شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی‌نامه (پ -۲)
۱ـ حداقل سن ۲۳ سال تمام
۲ـ سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهی‌نامه رانندگی (ب -۲)
۳ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
۴ـ قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی با وسیله نقلیه مربوط ح ـ شرایط
شرکت درآزمایش‌ها و صدور گواهی‌نامه (ت -۱)
۱ـ حداقل سن ۲۵ سال تمام
۲ـ سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهی‌نامه رانندگی (پ -۱)
۳ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
۴ـ قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی با وسیله نقلیه مربوط
خ ـ شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی‌نامه (ت -۲)
۱ـ حداقل سن ۲۵ سال تمام
۲ـ سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهی‌نامه رانندگی (پ -۲)
۳ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
۴ـ قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
د ـ شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی‌نامه رانندگی ویژه وسایل نقلیه سبک
عمرانی وکشاورزی‌
۱ـ حداقل سن ۱۸سال تمام
۲ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
۳ـ قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
ذ ـ شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی‌نامه رانندگی ویژه وسایل نقلیه سنگین
عمرانی و کشاورزی‌و وسایل نقلیه فوق سنگین
۱- حداقل سن ۲۳ سال تمام
۲- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
۳ - قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه رانندگی و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه
مربوطدرگواهی‌نامه‌های رانندگی ویژه‌، نوع وسیله نقلیه‌ای که دارنده می‌تواند با
آن رانندگی کند، قید می‌شود.
برای رانندگی با وسایل نقلیه ویژه‌ای که سرعت آنها از ۳۰ کیلومتر در ساعت تجاوز
می‌کند، در شهرها وراه‌های عمومی‌، علاوه بر داشتن گواهی‌نامه ویژه‌، داشتن
گواهی‌نامه (پ -۱) نیز ضروری است‌.
تبصره ۱- در کلیه موارد بالاعلاوه بر رعایت شرایط تعیین شده‌، ارائه گواهی طی دوره
آموزش آیین‌نامه ومقررات راهنمایی و رانندگی و همچنین ارائه گواهی طی دوره کسب
مهارت عملی رانندگی‌، از آموزشگاه‌هایرانندگی مجاز الزامی می‌باشد.
درخواست کنندگان یا دارندگان گواهی‌نامه‌های (ب‌، پ و ت‌) که خواستار رانندگی با
وسیله نقلیه دارای‌یدک هستند، باید آموزش‌های لازم را کسب نمایند.
برای وسایل نقلیه ویژه با توجه به کاربری مربوط‌، ارائه گواهی کسب مهارت عملکرد
ویژه از مراکز مجازیاد شده الزامی است‌.
تبصره ۲- راهنمایی و رانندگی می‌تواند در صورت لزوم آزمایش مجدد مقررات راهنمایی و
رانندگی راپیش از انجام آزمون مهارت عملی از درخواست کنندگان به عمل آورد.
تبصره ۳- مراجع انجام معاینات پزشکی و همچنین ضوابط احراز سلامت جسمی و روانی
درخواست‌کنندگان و هرگونه تغییر در آن به پیشنهاد وزارت بهداشت‌، درمان و آموزش
پزشکی توسط کارگروهی متشکل‌از نمایندگان وزارتخانه‌های کشور، راه و ترابری‌،
بهداشت‌، درمان و آموزش پزشکی و راهنمایی و رانندگی‌تعیین می‌گردد ( پیوست شماره
۲).
تبصره ۴- درکلیه موارد بالاآزمون آیین‌نامه و مقررات راهنمایی و رانندگی به صورت
نوشتاری و یارایانه‌ای انجام می‌گیرد.
تبصره ۵- مدت اعتبار انواع گواهی‌نامه رانندگی پنج سال است و پس از پایان اعتبار
آن و در صورت‌احراز سلامت جسمی و روانی‌، برای دوره‌های پنج ساله تمدید می‌گردد.
برای افرادی که سن آنها بیش از ۷۰ سال تمام باشد، لازم است سلامت جسمی و روانی هر
دو سال بررسی‌و احراز گردد.
ماده ۲۸- وضعیت ظاهری درخواست کننده (نقص عضو) با گواهی سلامت جسمی و روانی صادره
ازمراکز پزشکی مجاز تعیین شده به وسیله افسران کارشناس تطبیق داده می‌شود و در
صورت وجود مغایرت‌موضوع به کمیسیون پزشکی نیروی انتظامی ارجاع می‌گردد.
ماده ۲۹- درخواست کننده هر نوع گواهی‌نامه رانندگی باید مدارکی را که از طرف
راهنمایی و رانندگی‌اعلام می‌شود به مراجع آگهی شده ارائه کند.
ماده ۳۰- مندرجات گواهی‌نامه رانندگی شامل نوع و یا پایه و گروه گواهی‌نامه
رانندگی‌، مدت اعتبار،مشخصات راننده (کد ملی‌)، نام واحد صادرکننده‌، امضای صادر
کننده‌، شماره مسلسل‌، تاریخ و شماره‌صدور، عکس درخواست کننده‌، مهر واحد صدور و
مشخصات ضروری دیگر می‌باشد.
ماده ۳۱- هرگاه درخواست کننده گواهی‌نامه رانندگی در آزمایش‌های مربوط موفق گردد،
گواهی‌نامه‌رانندگی پس از رویت مدارک لازم صادر و به او تسلیم خواهد شد.
دارنده گواهی‌نامه موظف است ظرف یک ماه پیش از پایان مهلت مقرر، برای تمدید مدت
اعتبار یاتعویض آن به گواهی‌نامه معادل به راهنمایی و رانندگی مراجعه نماید.
راهنمایی و رانندگی هنگام تمدید یا تعویض گواهی‌نامه‌، ضمن دریافت گواهی سلامت
جسمی و روانی ازدرخواست کننده‌، می‌تواند آزمون‌های لازم را از وی به عمل آورد.
مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه هنگام کنترل گواهی‌نامه رانندگان موظفند در
صورتی که تاریخ‌اعتبار آن سپری شده باشد، گواهی‌نامه رانندگی را با ارائه رسید اخذ
و پس از اعمال قانون‌، گواهی‌نامه یاد شده‌را برای تمدید و یا تجدید به اداره
مربوط ارسال نمایند.
دارنده گواهی‌نامه موظف است حداکثر ظرف مدت یک ماه با مراجعه به واحد مربوط برای
دریافتگواهی‌نامه رانندگی جدید اقدام نماید.
تبصره ۱- دارندگان گواهی‌نامه پایه بالاتر در گروه مربوط‌، می‌توانند رانندگی
وسایل نقلیه موضوع‌گواهی‌نامه‌های پایه پایین تر، به جز پایه (الف‌)، را انجام
دهند.
تبصره ۲- دستورالعمل نحوه زمانبندی و ضوابط چگونگی انجام آزمونها، تمدید اعتبار،
تجدید آزمون‌در صورت مردود شدن درخواست کننده و نحوه و میزان عوارض و مالیات مصوب
قابل دریافت و نظایر آن‌از سوی راهنمایی و رانندگی تهیه و به اطلاع عموم رسانده
می‌شود.
ماده ۳۲- در صورتی که دارنده گواهی‌نامه بخواهد برای دریافت گواهی‌نامه از انواع
دیگر اقدام نماید،موظف است در آزمون‌های مربوط شرکت کند.
پس از قبول شدن چنانچه گواهی‌نامه قبلی پیش نیاز گواهی‌نامه مورد درخواست باشد، از
درخواست‌کننده اخذ و گواهی‌نامه جدید صادر و به وی تحویل می‌گردد.
ماده ۳۳- رانندگی با هر نوع تاکسی و وسایل نقلیه عمومی در شهرها و وسایل نقلیه
عمومی جاده ای‌،علاوه بر گواهی‌نامه رانندگی متناسب‌، حسب مورد، نیازمند داشتن
مجوز از شهرداری و یا دفترچه کار یا برگ‌فعالیت صادره از سوی وزارت راه و ترابری
می‌باشد.
ماده ۳۴- درصورتی که گواهی‌نامه رانندگی مفقود شود یا از بین برود، دارنده آن
می‌تواند درخواست‌صدور المثنی نماید.
پس از احراز درستی ادعای درخواست کننده‌، با دریافت مدارک لازم وگواهی سلامت جسمی
و روانیدرخواست کننده و با رعایت ضوابطی که راهنمایی و رانندگی اعلام می‌نماید،
گواهی‌نامه المثنی صادر و به وی‌تسلیم می‌گردد.
ماده ۳۵- دارندگان گواهی‌نامه‌های معتبر خارجی (اعم از ایرانیان یا خارجیان‌)
می‌توانند تا شش ماه‌پس از ورود در ایران رانندگی نمایند.
ولی در صورت تمایل به ادامه رانندگی در ایران باید پیش از سپری شدن مدت یاد شده
گواهی‌نامه خارجی‌خود را به گواهی‌نامه ایرانی تبدیل نمایند.
تبصره - دارندگان گواهی‌نامه رانندگی کشورهای غیر از متعاهدین کنوانسیونهای ۱۹۶۸
وین (قانون‌الحاق ایران به کنوانسیون عبور و مرور در جاده‌ها و کنوانسیون مربوط به
علایم راهها ـ مصوب ۱۳۵۴)، بایدترجمه معتبر گواهی‌نامه را همراه داشته باشند.
ماده ۳۶- تبدیل گواهی‌نامه‌های رانندگی معتبر صادر شده از کشورهای خارجی‌، که
گواهی‌نامه صادره ازایران در قلمرو سرزمینی آنان برای رانندگی معتبر محسوب می‌شود
و یا آن کشور از متعاهدین کنوانسیون‌های‌۱۹۶۸ وین راجع به مقررات عبور و مرور در
راه‌ها و علایم راه‌ها به شمار می‌آید، با رویت اصل گواهی‌نامه‌خارجی و با احراز
سلامت جسمی و روانی درخواست کننده صورت می‌پذیرد.
در موارد دیگر تبدیل گواهی‌نامه‌های رانندگی با تأیید وزارت کشور صورت می‌پذیرد.
ماده ۳۷- مأموران سیاسی و کنسولی و اعضای سازمان‌های بین‌المللی می‌توانند برای
تبدیل‌گواهی‌نامه‌های خود مدرک مندرج در ماده (۳۵) را از طریق وزارت امور خارجه به
راهنمایی و رانندگی ارسال‌دارند.
ماده ۳۸- صدور گواهی‌نامه مجدد برای کسانی که گواهی‌نامه رانندگی آنان اخذ و یا
توقیف شده باشدممنوع است و در صورت صادر شدن از درجه اعتبار ساقط می‌باشد و به
وسیله راهنمایی و رانندگی اخذ وابطال خواهد شد.
ماده ۳۹- راهنمایی و رانندگی موظف است در صورتی که گواهی‌نامه رانندگی اشتباه یا
ناقص صادر شده‌باشد از دارنده آن اخذ و پس از رفع اشتباه و نقص‌، گواهی‌نامه صحیح
را صادر و به وی بازگرداند.
ماده ۴۰- هرگاه دارنده گواهی‌نامه یکی از شرایط پزشکی موضوع تبصره (۳) ماده (۲۷)
را از دست‌بدهد، موظف است حداکثر ظرف یک ماه به راهنمایی و رانندگی مراجعه نماید.
راهنمایی و رانندگی دارنده گواهی‌نامه را برای انجام معاینات و آزمایش‌های ضروری
پزشکی به مراکزپزشکی مجاز معرفی می‌نماید.
در صورتی که نداشتن شرایط و صلاحیت رانندگی ضمن آزمایش جدید محرز گردد، گواهی‌نامه
از وی‌اخذ و گواهی‌نامه متناسب با شرایط جسمانی وی تعیین و پس از صدور به وی تسلیم
می‌شود و در صورت‌نداشتن صلاحیت رانندگی‌، گواهی‌نامه ابطال می‌گردد.
تبصره‌- در صورت کشف نقص عضو موثر، از سوی مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس
راه‌، گواهی‌نامه‌رانندگی اخذ و تا زمان بررسی‌های پزشکی و اعلام امکان صدور
گواهی‌نامه مجدد، دارنده گواهی‌نامه حق‌رانندگی ندارد.
ماده ۴۱- در صورتی که راننده به علت تکرار ارتکاب تخلفات مهم و حادثه ساز در یک
سال‌، حدنصاب نمره منفی را دریافت نماید، گواهی‌نامه رانندگی وی به استناد قانون
نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذجرایم رانندگی ـ مصوب ۱۳۵۰ ـ، ضبط یا ابطال خواهد شد.
ماده ۴۲- نحوه شرایط و مسؤو صدور گواهی‌نامه راهبران انواع وسایل حمل و نقل ریلی
شهری و حومه‌،برابر دستورالعملی خواهد بود که به تصویب شورای‌عالی هماهنگی ترافیک
شهرهای کشور برسد.

فصل چهارم - معاینه و آزمایش فنی وسایل نقلیه
ماده ۴۳- رانندگی با وسیله نقلیه‌ای که برگ معاینه فنی معتبر نداشته باشد، ممنوع
است‌.
دارندگان وسایل نقلیه مکلفند وسایل نقلیه خویش را برای انجام معاینه فنی در مراکز
فنی مجاز تعیین شده‌حاضر و پس از احراز شرایط لازم‌، برگ یا برچسب معاینه دریافت
نمایند.
این گواهی که مدت اعتبار آن و مشخصات وسیله نقلیه در آن درج می‌شود باید بر سطح
درونی قسمتبالای سمت راست شیشه جلو و یا بر روی پلاک وسیله نقلیه‌، بر حسب اعلام
مراجع مربوط‌، نصب یا قرارداده شود، به نحوی که برای کنترل مأموران راهنمایی و
رانندگی و پلیس راه قابل دیدن باشد.
تبصره - در طول مدتی که برچسب یا برگ معاینه فنی اعتبار دارد، در صورت بروز نقص
فنی‌، مالک‌موظف است برای رفع نقص اقدام نماید.
ماده ۴۴- معاینه و آزمایش فنی وسایل نقلیه اعم است از تشخیص اصالت‌، سلامت زیست
محیطی‌،فنی‌، تجهیزاتی و ایمنی وسایل نقلیه‌.
ماده ۴۵- ضوابط ایجاد، تشخیص صلاحیت‌، اختیارات‌، نحوه صدور مجوز و نظارت بر مراکز
فنی‌مجاز و قسمت‌هایی که باید مورد معاینه قرار گیرند، بر اساس دستورالعملی خواهد
بود که از سوی کارگروهی‌با مسؤولیت وزارت کشور و عضویت وزارتخانه‌های راه و
ترابری‌، صنایع و معادن‌، سازمان حفاظت محیط‌زیست و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی
ایران تهیه و ابلاغ می‌شود.
تبصره - معاینه فنی می‌باید به وسیله مهندسان یا کاردان‌های فنی و یا افراد با
تجربه دارای گواهی انجام‌کار از مراجع صلاحیت دار صورت پذیرد.
ماده ۴۶- ستادهای معاینه فنی و مراکز معاینه فنی مجاز به منظور تشخیص اصالت خودرو
در هنگام‌معاینه فنی ضمن هماهنگی با راهنمایی و رانندگی از کارشناسان واجد شرایط
استفاده می‌نمایند.
ماده ۴۷- دوره‌های معاینه فنی انواع خودروها به شرح زیر می‌باشد:
الف - انواع وسایل نقلیه عمومی مسافربری و باربری در فاصله‌های سه ماهه یا بیشتر.
ب - وسایل نقلیه متعلق به دولت‌، نهادهای عمومی غیر دولتی مانند شهرداری ها،
نیروهای نظامی وانتظامی در فاصله‌های سه ماهه یا بیشتر.
پ - وسایل نقلیه دیگر و موتورسیکلت‌ها در فاصله‌های شش ماهه یا بیشتر.
تبصره - خودروهای نو تا دو سال پس از تولید، نیاز به دریافت برچسب یا برگ معاینه
فنی ندارند.
ماده ۴۸- در شهرهایی که امکانات معاینه و آزمایش فنی وجود ندارد رانندگان وسایل
نقلیه عمومی بایدبر اساس مفاد ماده (۴۷) این آیین‌نامه برای معاینه فنی وسیله
نقلیه خود و دریافت گواهی معاینه به نزدیکترین‌محلی که امکانات لازم برای معاینه
وجود دارد و یا محلی که از طرف مراجع صلاحیت دار تعیین و اعلام شده‌است مراجعه
نمایند.
ماده ۴۹- مراکز مجاز معاینه فنی برای وسایل نقلیه‌ای که سالم و بدون نقص فنی تشخیص
داده شوند،برگ معاینه فنی صادر می‌نمایند.
چنانچه ضمن معاینه‌، وسیله نقلیه‌ای معیوب یا ناقص تشخیص داده شود، راننده یا مالک
تنها می‌تواندوسیله نقلیه را تا تاریخی که در برگ اجازه نامه صادر شده به وی تسلیم
می‌گردد، به تعمیرگاه یا توقفگاه منتقل‌سازد.
تبصره - چنانچه وسیله نقلیه‌ای بدون اصالت تشخیص داده شود، ضمن صادر نکردن برگ
معاینه فنی‌،مراتب به مراجع انتظامی اطلاع داده می‌شود.
ماده ۵۰- ستاد معاینه فنی خودرو، شهرداری‌ها و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای
با همکارینمایندگان سازمان حفاظت محیط زیست و نیروی انتظامی موظفند بر نحوه عملکرد
مراکز صدور برگ معاینه‌فنی بر اساس دستورالعمل موضوع ماده (۴۵) نظارت مستمر اعمال
نمایند و در صورت مشاهده رعایت‌نکردن ضوابط و مقررات مربوط‌، برای جلوگیری از
ادامه تخلف و رفع آنها اقدام و در صورت تکرار، مجوزمرکز برای انجام معاینه و صدور
برگ معاینه ابطال می‌گردد.
ماده ۵۱- تا پایان برنامه چهارم توسعه اقتصادی‌، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی
ایران‌، درشهرهایی که تجهیزات کامل انجام معاینه فنی وجود ندارد، مراکز مجاز
معاینه فنی می‌توانند با تأیید کارگروه‌موضوع ماده (۴۵) برای انجام معاینه فنی با
رعایت حداقل شرایط مورد قبول شورای هماهنگی ترافیک‌استان‌، اقدام نمایند.
ماده ۵۲- برگ و برچسب‌های معاینه فنی مورد استفاده در مراکز مجاز معاینه فنی سراسر
کشور براساس طرح نمونه مورد تأیید کارگروهی متشکل از سازمان شهرداری‌های کشور،
سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای‌، راهنمایی و رانندگی و سازمان حفاظت محیط زیست
می‌باشد.
تبصره - برگ و برچسب معاینه فنی که از طریق ستاد معاینه فنی و مراکز مجاز صادر
می‌شود، در سراسرکشور معتبر است‌.
ماده ۵۳- در مواردی که حرکت وسیله نقلیه در راه‌های عمومی طبق نظر کارشناس
راهنمایی و رانندگی‌یا پلیس راه به علت معایب و نواقص فنی‌، خطرناک تشخیص داده شود
ضمن اعمال قانون‌، پلاک آن اخذ، و بانصب پلاک تعمیری به تعمیرگاه اعزام می‌شود.
پس از رفع عیب و نقص فنی لازم است مالک و یا نماینده قانونی وی برای پس گرفتن پلاک
به راهنمایی ورانندگی محل مراجعه نماید.
فصل پنجـم - تجهیــزات
بخش اول - تجهیزات وسایل نقلیه موتوری
ماده ۵۴- اشخاص حق ندارند وسیله نقلیه‌ای را که لوازم و تجهیزات یاد شده در مقررات
و روش‌اجرایی تأیید نوع وسایل نقلیه موتوری و تریلرهای آنها، موضوع استاندارد ملی
ایران و این فصل را نداشته یادارای لوازم و تجهیزات مخالف آن باشد، در راه‌های
عمومی برانند و یا این گونه وسایل نقلیه را برای رانندگی‌در اختیار دیگری بگذارند.
در صورت وجود مغایرت بین مفاد این فصل و استاندارد ملی‌، ملاک عمل استاندارد ملی
مربوط می‌باشد.
ماده ۵۵- کلیه وسایل نقلیه و یـدک کش‌ها و تراکتــورهای بارکش حداقل باید دارای
چراغ‌هایی به شرحزیر باشند:
الف ـ دو چراغ بزرگ با نور سفید یا زرد با قابلیت تبدیل به نور بالاو پایین در دو
طرف جلو.
ب ـ دو چراغ جانبی کوچک با نور زرد یا سفید برای تشخیص عرض جلو وسیله نقلیه در
منتهی الیه هریک از دو سمت جلو.
پ ـ دو چراغ جانبی کوچک با نور قرمز برای تشخیص عرض عقب وسیله نقلیه در منتهی الیه
هر یک ازدو سمت عقب‌.
ت ـ دو چراغ کوچک با نور قرمز برای توقف (چراغ ترمز) در عقب وسیله نقلیه که همزمان
با گرفتن ترمزروشن شده و از فاصله ۳۵ متری دیده شود.
ث ـ یک چراغ کوچک با نور سفید در عقب برای تشخیص شماره پلاک‌.
نور این چراغ باید برای تشخیص شماره پلاک از فاصله ۲۵ متری کافی باشد.
ج ـ دو چراغ کوچک به رنگ سفید یا زرد برای نشان دادن حرکت با دنده عقب (چراغ دنده
عقب‌).
این چراغ‌ها باید طوری نصب گردد که تنها هنگام راندن به عقب روشن شده و خیرگی و
ناراحتی برایچشم دیگر استفاده کنندگان از راه فراهم ننماید.
چ ـ دو چراغ راهنمای الکتریکی یا الکترونیکی با نور زرد در دو طرف جلو و دو تای
دیگر از آن با رنگ‌قرمز یا زرد در دو طرف عقب برای اعلام قصد گردش به چپ یا به
راست و یا تغییر خط حرکت‌.
نور این چراغ‌ها در روز باید از فاصله ۳۵ متری قابل دیدن باشد.
ح ـ یدک و نیمه یدک‌های متصل باید دارای چراغ‌های مندرج دربندهای (ت‌) و (ث‌) و
(ج‌) و دو راهنمای‌عقب موضوع بند (چ‌) این ماده باشند.
اگر وسیله نقلیه‌ای دارای چند یدک زنجیری باشد چراغ‌های یاد شده باید در عقب آخرین
یدک نصب‌گردد.
خ ـ دو چراغ چشمک زن در جلو و دو چراغ چشمک زن در عقب که به طور هم زمان برای
اعلام هشدار،احتیاط و یا خطر به رانندگان دیگر به کار برده می‌شوند.
تبصره ۱- به کار بردن چراغ‌های جانبی در وسایل نقلیه طویل‌، موضوع بند (۳۵) ماده
(۱) الزامی است‌.
تبصره ۲- وسایل نقلیه سواری که پس از ابلاغ این آیین‌نامه تولید می‌شوند باید
دارای یک چراغ ترمز درپشت شیشه عقب (چراغ ترمز سوم‌) باشند.
ماده ۵۶- نور چراغ‌های کوچک جلو و خطر عقب باید در شرایط جوی معمولی از فاصله ۱۵۰
متری‌دیده شود.
نور چراغ‌های راهنما و ایست نبایستی خیره کننده باشد.
ماده ۵۷- سامانه روشنایی چراغ‌های وسیله نقلیه باید طوری تعبیه و تنظیم گردد که هر
وقت راننده‌چراغ‌های جلو و یا چراغ‌های کمکی را روشن نماید چراغ‌های عقب نیز
همزمان روشن شود.
ماده ۵۸- ارتفاع چراغ‌های جلو نباید از ۱۳۵ سانتیمتر بیشتر و از ۷۰ سانتیمتر کمتر
باشد.
ارتفاع چراغ‌های عقب نیز نباید از یک متر بیشتر و از ۵۰ سانتیمتر کمتر باشد.
ماده ۵۹- چراغ‌های بزرگ جلو باید دارای وسیله تبدیل نور باشند که تابش نور را به
بالایا پایین به‌ترتیب زیر عوض کنند:
الف ـ نور بالا(چراغ رانندگی‌) باید طوری تنظیم گردد که به وسیله آن وجود اشخاص یا
اشیا از فاصله‌۱۵۰ متری تشخیص داده شود.
ب ـ نور پایین (چراغ عبور) باید به نحوی تنظیم شود که به وسیله آن اشخاص یا اشیا
از فاصله ۳۵ متری‌مشخص شوند.
ماده ۶۰- کلیه وسایل نقلیه انتظامی‌، بازرسی‌، امدادی و خدماتی ویژه باید در مرتفع
ترین نقطه خوددارای چراغ خطر گردان همراه با آژیر که تولید صدای مشخص نماید،
باشند.
نور این چراغ‌ها باید هنگام روشن بودن از فاصله ۱۵۰ متری قابل دیدن باشد.
دستورالعمل استفاده از چراغ گردان‌، شامل انواع‌، رنگ‌، ابعاد و ضوابط دیگر بنا به
پیشنهاد راهنمایی ورانندگی به تصویب شورای‌عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور
می‌رسد.
ماده ۶۱- داشتن تجهیزات زیر برای وسایل نقلیه مجاز است‌:
الف - دو عدد چراغ ویژه مه با نور زرد در دو طرف قسمت جلو که ارتفاع این چراغ‌ها
نباید از یک متربیشتر و از ۴۰ سانتیمتر کمتر باشد.
نور این چراغ‌ها باید طوری تنظیم گردد که در طول ۱۰ متر، از سطح افقی محل نصب چراغ
بالاتر نیاید.
هنگام به کار بردن چراغ‌های مه باید از نور پایین چراغ‌های بزرگ نیز استفاده شود.
ب - دو چراغ رانندگی اضافی با نور سفید در جلو (چراغ کمکی‌) که ارتفاع آن نباید از
۱.۵ متر بیشتر و از۴۰ سانتیمتر کمتر باشد.
این چراغ‌ها در صورت لزوم می‌توانند همراه با چراغ‌های بزرگ جلو به کار روند.
پ - دو چراغ کوچک با نور زرد یا سفید روی گلگیر و یا دو طرف سپر که خیره کننده
نباشد.
ت - چراغ‌های کوچک اضافی در جلو با نورسفید یا زرد و در عقب با نور قرمز که هنگام
استفاده باید به‌طور مرتب روشن و خاموش شده و از فاصله ۱۵۰ متری دیده شوند.
ماده ۶۲- تمام وسایل نقلیه موتوری و انواع یدک‌ها و نیمه یدک‌ها که در جاده‌های
عمومی عبورمی‌نمایند باید دو نورتاب (رفلکتور) به رنگ قرمز یا شبرنگ قرمز در دو
طرف قسمت عقب خود داشته‌باشند.
هرگاه نور تاب‌هایی در سمت جلو نصب شوند باید رنگ آنها زرد باشد.
ارتفاع نورتاب‌ها بیشتر از ۱.۵ متر و کمتر از ۶۰ سانتیمتر نخواهد بود مگر آنکه
بلندی خود وسیله نقلیه‌از کف زمین کمتر از ۶۰ سانتیمتر باشد.
نورتاب‌های عقب یدک‌های مستقل ممکن است در دو طرف آن یا در دو طرف بار نصب شود.
در تمام موارد یاد شده باید نورتاب‌ها به طور کامل قابل دیدن بوده و صفحه‌های آنها
دارای اندازه وویژگی‌هایی باشد که هنگام شب در مقابل نور چراغ‌های وسایل نقلیه
دیگر از فاصله ۱۵۰ متری به طور کامل‌دیده شود.
ماده ۶۳- هرگونه وسیله نقلیه موتوری غیر از موتورسیکلت باید دارای ترمزهایی باشد
که به راحتی‌بتوان در حال راندن و در صورت لزوم آن را به کار برد.
این ترمزها باید قادر باشند وظایف سه گانه ترمز را به شرح زیر انجام دهند:
الف - ترمز پایی باید بتواند سرعت وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری شده و یا
مسافر را حمل‌می‌کند و در سربالایی و یا سرازیری که حرکت می‌نماید کاهش داده و آن
را به طور سریع و موثر و با ایمنی‌متوقف نماید.
شتاب منفی این گونه ترمزها نباید کمتر از استاندارد تعیین شده باشد.
ب - ترمز دستی باید بتواند وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری شده و یا مسافر
حمل می‌نماید، درشیب ۱۶ درصد سربالایی و یا سرازیری در حال توقف نگهدارد.
در وسایل نقلیه‌ای که کمک ترمز و یا ترمز موتور پیش بینی شده است‌، این گونه
ترمزها باید در فاصله‌مناسبی حتی در صورت پایی بودن بتواند سرعت وسیله نقلیه را به
هر صورتی که بارگیری یا مسافرگیری شده‌باشد کاهش داده و در نهایت متوقف سازد.
ماده ۶۴- ترمز پایی باید روی تمام چرخ‌های وسیله نقلیه موثر بوده و عمل نماید.
با وجود این اگر وسیله نقلیه دارای بیش از دو محور باشد میتوان اجازه داد که روی
چرخ‌های یکی ازمحورها عمل ننماید.
کمک ترمز و یا ترمز موتور و همچنین ترمز دستی باید حداقل روی یکی از چرخ‌های هر
طرف مقطع‌طولی وسیله نقلیه عمل نمایند.
ماده ۶۵- ترمزهای یدک‌ها به استثنای یدک سبک باید دارای شرایط زیر باشند:
الف ـ ترمز پایی که قادر باشد سرعت وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری شده و
در هر شیبی که باشدکاهش داده و آن را به طور سریع و موثر و با ایمنی متوقف سازد.
ب - ترمز دستی که قادر باشد وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری شده باشد در
شیب ۱۶ درصدسربالایی و یا سرازیری درحال توقف نگهدارد و سطوح ترمز کننده آن با
وسیله‌ای که تنها مکانیکی بوده‌،مورد استفاده قرار گیرد.
این مقررات در مورد یدکهایی که نمی‌توان بدون استفاده از ابزار و آلاتی‌، آن را از
وسیله نقلیه کشنده جدانمود، به کار برده نمی‌شود، مشروط به این که آنچه از ترمز
دستی انتظار می‌رود برای وسیله نقلیه مرکب موثرباشد.
پ - تجهیزاتی که وظیفه ترمز پایی و ترمزدستی را انجام می‌دهند می‌توانند دارای
اجزای مشترکی‌باشند.
ت - ترمز پایی باید روی کلیه چرخ‌های یدک عمل نماید.
ث - ترمز پایی یدک باید به وسیله ترمز پایی وسیله نقلیه کشنده مورد عمل قرارگیرد.
در هر حال اگر حداکثر وزن مجاز یدک از ۳۵۰۰ کیلوگرم تجاوز ننماید، می‌توان ترمزها
را طوری ترتیب‌داد که با کم شدن فاصله بین یدک در حال حرکت و وسیله نقلیه کشنده
عمل نمایند.
ج - ترمز پایی و ترمز دستی باید روی سطوح ترمز کننده ای‌، که به طور دایم با کمک
اجزایی با نیروی‌کافی به چرخ‌ها متصل بوده‌، عمل نمایند.
- ترمزها باید به نحوی باشند که در صورت شکستن یا پاره شدن وسایل اتصال با یدک در
- - حالحرکت‌، یدک به طور خودکار توقف نماید.
ماده ۶۶- کلیه وسایل نقلیه موتوری تولیدی و یا وارداتی باید مجهز به کمربند ایمنی
استاندارد برای‌سرنشینان باشند.
ماده ۶۷- رانندگی با وسایل نقلیه‌ای که دارای ترمزهای استاندارد ملی و یا با
مشخصات و شرایط یادشده در این آیین‌نامه نباشد، ممنوع است‌.
ماده ۶۸- هر وسیله نقلیه موتوری باید حداقل به یک وسیله اخطار شنیداری (بوق‌) با
صدای استانداردمجهز باشد.
این گونه تجهیزات باید تولید صدای مداوم و یکنواخت نموده و ایجاد صدای خشن و
ناهنجار ننماید.
ولی وسایل نقلیه‌ای که دارای حق تقدم عبور می‌باشند (وسایل نقلیه امدادی و خدماتی
و پلیس و مانندآن‌) می‌توانند علا وه بر دارا بودن بوق‌، وسایل اخطار شنیداری
دیگری که مقید به این ویژگی‌ها نباشد برای‌استفاده هنگام لزوم داشته باشند.
همچنین وسایل نقلیه مسافربری و باربری عمومی برون شهری نیز می‌توانند وسایل اخطار
شنیداریاستاندارد دیگری داشته باشند تا در زمان لازم در بیرون شهرها و مناطق غیر
مسکونی استفاده نمایند.
ماده ۶۹- هر وسیله نقلیه موتوری باید مجهز به لوله خروجی گاز و صدای موتور باشد به
نحوی که مانع‌خروج صدای ناهنجار در بیرون وسیله نقلیه و انتشار گاز ناشی از سوخت
موتور در درون وسیله نقلیه گردد.
ماده ۷۰- روی چرخ‌های وسایل نقلیه یا کنار آنها نباید اجسام اضافی و زائد مانند
میخ و پیچ بلند یا هرشیئی که از سطح بیرونی چرخ‌ها تجاوز کند وجود داشته باشد، مگر
آنکه در تراکتورهای زراعتی و انواع‌کمباین لازم باشد.
ماده ۷۱- کلیه وسایل نقلیه‌، شب‌ها هنگام حرکت در جاده‌ها باید سه چراغ یا سه مشعل
الکتریکی بانور قرمز یا دو مثلث شبرنگ ایمنی که در شرایط جوی معمولی از فاصله ۱۵۰
متری قابل دیدن باشند همراه‌داشته باشند تا هنگام ضرورت‌، بر حسب مورد، از آنها
استفاده نمایند.
ماده ۷۲- وسایل نقلیه‌ای که مواد خطرناک حمل می‌کنند ضمن رعایت مفاد آیین‌نامه حمل
موادخطرناک‌، باید سه چراغ قرمز الکتریکی و دو مثلث شبرنگ را همراه داشته باشند.
حمل فانوس برای این گونه وسایل نقلیه ممنوع است‌.
به علاوه باید دارای دستگاه پمپ آتش نشانی آماده به کار باشند.
این پمپ‌ها باید در محل‌هایی نصب شوند که هنگام ضرورت بتوان به سرعت آنها را مورد
استفاده قرارداد.
ماده ۷۳- به منظور جلوگیری از انتشار گل و لای‌، سنگ ریزه و مانند آن نصب تجهیزات
مناسبلاستیکی‌، فلزی و مانند آن در قسمت بیرونی آخرین محور انواع وسایل نقلیه به
ویژه کامیون‌، تریلر و اتوبوس‌الزامی است‌.
بخش دوم - تجهیزات اختصاصی موتورسیکلت و دوچرخه
ماده ۷۴- تجهیزات اختصاصی موتورسیکلت و دوچرخه باید بر اساس استاندارد مورد تأیید
مؤسسه‌استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران بوده و از نظر عدم آلودگی‌های زیست محیطی‌،
استانداردهای مصوبشورای‌عالی حفاظت محیط زیست را رعایت نموده باشند.
ماده ۷۵- موتورسیکلت باید دارای دو نوع ترمز باشد که یکی از آنها حداقل روی چرخ
عقب و یا همه‌چرخ‌ها و دیگری روی چرخ جلو و یا همه چرخ‌ها عمل نماید.
اگر موتورسیکلت دارای اتاقک پهلو (سایدکار) باشد ترمز چرخ اتاقک پهلو ضروری
نمی‌باشد.
این ترمزها باید قادر باشند سرعت موتورسیکلت را به صورتی که دارای سرنشین می‌باشد،
در هر شیبی‌کاهش داده و آن را سریعا و به طور موثر و با ایمنی متوقف سازد.
موتورسیکلت‌های سه چرخ که چرخ‌های آنها در ارتباط با محور طولی وسط موتورسیکلت به
طور قرینه‌قرار گرفته باشد باید مجهز به یک ترمزدستی همانند وسایل نقلیه موتوری
دیگر باشند.
ماده ۷۶- موتورسیکلت‌ها باید حداقل دارای یک چراغ با نور سفید در جلو، یک چراغ
قرمز عقب‌همراه با چراغ قرمز ترمز، دو چراغ راهنما در جلو و دو چراغ راهنما در عقب
و یک نورتاب قرمز در عقب‌باشند.
ماده ۷۷- دوچرخه باید دارای تجهیزات زیر باشد:
الف - یک چراغ سفید یا زرد در جلو که هنگام شب تا مسافت ۱۵ متری جلوی آن را به قدر
کافی روشنسازد.
ب - یک چراغ با نور قرمز در عقب که در هنگام شب از فاصله ۱۵۰ متری دیده شود.
پ - یک نورتاب به رنگ قرمز در عقب و همچنین یک نورتاب به رنگ زرد در جلو که نور
وسایل نقلیه‌پشت سر و جلو را از فاصله ۲۰ متری منعکس نماید.
ت - یک زنگ یا بوق که صدای آن از فاصله ۳۰ متری شنیده شود.
نصب و استفاده از زنگ‌های صوتی یا آژیر یا بوق خطر برای دوچرخه‌ها ممنوع است‌.
ث - ترمزی که به هنگام گرفتن آن دوچرخه در فاصله مناسبی متوقف گردد.

فصل ششم ـ مقررات حمل بار
ماده ۷۸- طول‌، عرض‌، ارتفاع و ظرفیت وسیله نقلیه بر طبق مشخصات (کاتالوگ‌) به
وسیله کارخانه‌سازنده که به تأیید وزارت صنایع و معادن می‌رسد تعیین می‌گردد.
در هر حال حداکثر ظرفیت تعیین شده نباید از مشخصات مندرج در کاتالوگ تجاوز نماید.
تطبیق این مشخصات با افسر کارشناس راهنمایی و رانندگی می‌باشد.
ماده ۷۹- ظرفیت‌، ابعاد و وزن‌های مجاز وسایل نقلیه باری و مسافری در جاده‌ها تابع
ضوابط وزارت‌راه و ترابری و در شهرها تابع مقررات وزارت کشور می‌باشد.
این مقررات در پیوست شماره ۳ این آیین‌نامه ذکر گردیده است‌.
ماده ۸۰- وسایل نقلیه مسافربری حق ندارند حیوانات و بارهایی را که برای مسافران
ایجاد مزاحمت یاتولید بوی نامطبوع و آلودگی می‌نمایند و همچنین بارهایی که از
گلگیرها و یا از درون اتاق به اطراف تجاوزنماید، حمل نمایند.
ماده ۸۱- مقامات صلاحیت دار می‌توانند برای حمل محمولاتی که قابل تجزیه نبوده و
بیش از ظرفیت‌یا بزرگتر از حجم معین است پروانه ویژه‌ای که حاوی مشخصات و ظرفیت
وسیله نقلیه حمل کننده و وزن وحجم بار و مسیر و تعداد دفعات و شرایط رفت و آمد یا
مدت حمل و یا مستمر بودن آن است صادرکنند.
این پروانه باید تا پایان مدت اعتبار آن نزد راننده موجود باشد و هنگام مراجعه به
مأموران ارائه گردد.
ماده ۸۲- وسایل نقلیه‌ای که درحدود ضوابط مندرج در پیوست شماره ۳ این آیین‌نامه
حمل بار می‌کنندباید دارای شرایط زیر باشند:
الف - شب‌ها دو چراغ قرمز در آخرین نقطه دو طرف عقب بار نصب نمایند به طوری که از
فاصله ۱۵۰متری دو طرف و عقب وسیله نقلیه دیده شود.
ب - روزها دو پارچه قرمز رنگی که سطح هر یک حداقل نیم متر مربع باشد در انتهای بار
آویزان کنند به‌نحوی که رانندگان پشت سر بتوانند آن را از فاصله ۱۵۰ متری بینند.
پ - دارای حفاظ و پوشش لازم و مناسب برای بار بوده و حفاظ نباید مانع دید راننده و
یا پوشانیدن‌چراغ‌ها و یا موجب خطر برای دیگران باشد.
ماده ۸۳- نصب مخزن (باک‌) اضافی و یا غیر استاندارد برای مصرف سوخت وسایل نقلیه
عمومی‌باربری و مسافربری ممنوع است و همچنین حمل مواد خطرناک در جاده‌ها تنها با
وسایل نقلیه ویژه و بارعایت مقررات مربوط مجاز است‌.
اشخاص حقیقی و حقوقی مکلفند پیشتر اجازه این کار را از وزارت راه و ترابری دریافت
نمایند.
تبصره - حمل مواد سوختی خارج از مخزن (باک‌) و استفاده از وسایل آتش زا مانند اجاق
گاز سفری‌(پیک نیکی‌)، بخاری و مانند آن در وسایل نقلیه ممنوع است‌.
ماده ۸۴- مؤسسات باید بارهای وسایل نقلیه را طوری بارگیری نمایند و محکم ببندند که
هیچگونه‌خطر جا به جایی یا افتادن یا ریزش کردن یا باز شدن و یا پخش شدن در هوا
وجود نداشته باشد و به طورکامل ثابت باشد.
در هر حال راننده نیز مکلف است پس از اطمینان از درستی بارگیری و استحکام آن‌،
وسیله نقلیه را به‌حرکت درآورد.
ماده ۸۵- یدک یا هر نوع وسیله نقلیه‌ای که با وسیله نقلیه دیگری کشیده می‌شود باید
با وسایل اطمینان‌بخشی که خطر باز شدن یا گسیختن یا شکستن نداشته باشد طوری متصل
گردند که هنگام یدک کشی با کاهش‌سرعت وسیله نقلیه کشنده فاصله اولیه حفظ گردد.
در هر حال هر نوع وسیله نقلیه‌ای که کشیده می‌شود باید یک نفر راننده دارای پروانه
مجاز رانندگی هدایت‌آن را به عهده گیرد تا در صورت وقوع خطر بتواند آن را بدون
وقوع حادثه کنترل نماید.
وسایل نقلیه‌ای که به وسیله جرثقیل با جدا کردن محور یا محورهایی از زمین کشیده
می‌شود، از شرط‌داشتن راننده مستثنی هستند.
ماده ۸۶- وسایل نقلیه باربری پس از بارگیری باید توزین شوند و راننده برگه توزین
را تا مقصد همراه‌داشته باشد.
رانندگان موظفند به دستور مأموران صلاحیت دار، وسیله نقلیه را برای توزین به روی
باسکول ببرند.
هرگاه ضمن توزین معلوم شود که بیش از ظرفیت مقرر بارگیری شده است بار اضافی تخلیه
می‌شود.
در این صورت مسؤولیت انبار کردن و حفظ آن به عهده مالک و راننده است‌.
ادامه مسیر وسیله نقلیه متخلف‌، مشروط به پرداخت خسارت به وزارت راه و ترابری و یا
شهرداری است‌.

فصل هفتم - تصادفات
ماده ۸۷- راننده هر وسیله نقلیه‌ای که مرتکب تصادف منجر به جرح یا فوت گردد، موظف
است‌بلافاصله وسیله نقلیه را در محل تصادف متوقف ساخته و با نصب علایم ایمنی هشدار
دهنده برابر ماده (۷۱)این آیین‌نامه‌، رانندگان وسایل نقلیه دیگر را از وقوع حادثه
آگاه سازد و تا هنگامی که تشریفات مربوط به‌رسیدگی از سوی راهنمایی و رانندگی و
پلیس راه پایان نیافته از تغییر وضع وسیله نقلیه یا صحنه تصادفخودداری نموده و
بلافاصله اقدام به انتقال مجروحان به مراکز درمانی نماید.
تبصره - در تصادفات منجر به جرح در صورتی که وسیله نقلیه دیگری برای انتقال فوری
مجروحان به‌مراکز درمانی موجود نباشد، راننده وسیله نقلیه در تصادف می‌تواند با
علامت گذاری محل قرار گرفتن چرخ‌درسطح راه‌، اقدام به حمل مجروحان با وسیله نقلیه
خود نماید.
ماده ۸۸- واحدهای راهنمایی و رانندگی و پلیس راه موظفند پس از اطلاع از وقوع
تصادف‌، در اسرعوقت اقدام به اعزام کارشناس تصادف به همراه تجهیزات و امکانات نظیر
کمک‌های اولیه‌، دوربین عکاسی وفیلمبرداری‌، آمبولانس‌، جک بادی و یا جرثقیل و
مانند آنها، بر حسب نیاز نمایند.
کارشناس رسیدگی کننده به تصادف موضوع را به نزدیکترین واحد انتظامی اعلام و در
صورت ضرورت‌و بر حسب مورد، برای درخواست کمک از نزدیکترین واحد فوریت‌های پزشکی
(اورژانس‌)، امداد ونجات‌،آتش نشانی‌، مرکز راهداری‌، شهرداری و یا دهیاری اقدام
نموده و تا پایان رسیدگی به تصادف وبرقراری ایمنی تردد در محل وقوع‌، سانحه را
مدیریت‌نماید.
تبصره - نحوه همکاری و وظیفه دستگاه‌های یاد شده و همچنین اعمال مدیریت از سوی
کارشناس‌تصادف‌، برابر دستورالعملی خواهد بود که به تصویب کمیسیون ایمنی راه‌های
کشور می‌رسد.
ماده ۸۹- هرگاه تصادف تنها منجر به خسارت مالی شود به نحوی که امکان حرکت از وسیله
نقلیهسلب نشده باشد، رانندگان موظفند بلافاصله وسیله نقلیه را برای رسیدگی و
بازدید کارشناس تصادفات درمحل حادثه‌، به کنار راه منتقل کنند تا موجب سد معبر
نگردد.
ماده ۹۰- در نقاطی که کارشناس راهنمایی و رانندگی و یا پلیس راه وجود ندارد و یا
حضور به هنگام‌آنان مقدور نباشد مسئولان امر می‌توانند از نظرات مستدل حداقل سه
نفر از رانندگان پایه یکم و یا پایه (ت‌)استفاده نمایند.
ماده ۹۱- رانندگان وسایل نقلیه هنگام تصادف منجر به جرح یا فوت مکلفند بلافاصله
نام و نشانیصحیح و مشخصات گواهی‌نامه رانندگی وسیله نقلیه خود را به مأموران
انتظامی اعلام دارند و در صورتدرخواست مدارک قانونی اعم از گواهی‌نامه‌، کارت
شناسایی خودرو و بیمه نامه از سوی مأموران مربوط‌، اینمدارک را به آنان تسلیم
نمایند.
ماده ۹۲- رانندگانی که با وسیله نقلیه متوقفی که سرنشین ندارد تصادف می‌نمایند
نباید محل وقوع‌تصادف را ترک کنند و در صورت مراجعه نکردن راننده و یا مالک آن‌،
باید صاحب یا راننده وسیله نقلیه و یامأموران راهنمایی و رانندگی و یا پلیس راه را
از هویت و نشانی کامل خود آگاه سازند و در صورت دسترسی‌نداشتن به ایشان‌، نام و
نام خانوادگی و نشانی دقیق خویش و شماره و مشخصات دیگر وسیله نقلیه خود را برروی
کاغذی نوشته و در محلی قابل دیدن بر روی وسیله نقلیه متوقف‌، الصاق نمایند.
ماده ۹۳- رانندگانی که با حیوانات‌، اشیا، تأسیسات و مانند آنها تصادف و ایجاد
خسارت می‌نمایند،باید به منظور جلوگیری از بسته شدن راه و پیشگیری از بروز حوادث
احتمالی دیگر، در صورت امکان‌حیوان مرده یا مصدوم و همچنین اشیا باقی مانده در محل
تصادف را از سطح سواره رو بیرون برده و موظفندصاحبان و مالکان آنها یا مأموران
راهنمایی و رانندگی و یا پلیس راه را از وقوع تصادف آگاه نمایند.
ماده ۹۴- هرگاه راننده وسیله نقلیه در اثر تصادف توانایی اجرای مقررات مندرج در
مواد (۹۲) و (۹۳)این آیین‌نامه را نداشته باشد موظف است در اولین فرصت مراتب را به
مأموران مربوط اعلام دارد.
اگر مالک وسیله نقلیه فردی غیر از راننده باشد پس از آگاهی از واقعه و در صورتی که
راننده مراتب را به‌مأموران مربوط اطلاع نداده باشد، مالک موظف است در اسرع وقت
مأموران مربوط را از واقعه آگاه سازد.
ماده ۹۵- تعمیرگاه‌ها و توقفگاه‌ها موظفند ظرف ۲۴ ساعت پس از دیدن وسیله نقلیه‌ای
که آثار تصادف‌یا جای گلوله در آن وجود دارد مراتب را با ذکر مشخصات وسیله نقلیه و
در صورت امکان با ذکر نام و نشانی‌راننده به واحد انتظامی محل اعلام دارند.

فصل هشتم - علایم راهنمایی و رانندگی
ماده ۹۶- علایم راهنمایی و رانندگی مانند انواع چراغ ها، تابلوها، خط کشی ها،
نوشته ها، ترسیم‌ها و نیزعلایم تعیین سمت عبورکه باید روی راه‌ها کشیده شود، بر
اساس قانون الحاق ایران به کنوانسیون عبور و مروردر جاده‌ها و کنوانسیون مربوط به
علایم راهها ـ مصوب ۱۳۵۴ ـ تهیه شده‌اند، و همچنین رنگ زمینه و شکلعلایم و
تابلوها، مطابق نمونه‌های (پیوست شماره ۴) این آیین‌نامه است‌.
ماده ۹۷- تشخیص‌، انتخاب‌، تهیه‌، جانمایی‌، نصب‌، ترسیم و نگهداری علایم عمودی و
افقی راهنمایی‌و رانندگی درشهرها بر اساس دستورالعملی خواهد بود که به پیشنهاد
شورای‌عالی هماهنگی ترافیک شهرهایکشور به تصویب وزیر کشور می‌رسد و در جاده‌ها به
عهده وزارت راه وترابری می‌باشد.
در مواقع اضطراری راهنمایی و رانندگی و پلیس راه می‌توانند خود اقدام به انتخاب
نوع علایم و محل‌استفاده و در صورت لزوم تهیه و نصب آنها به طور موقت نموده و
مراتب را بر حسب مورد، به شهرداری و یاوزارت راه و ترابری اعلام نمایند.
تبصره - مفاهیم رنگ و شکل علایم و تابلوها و چگونگی رفتار رانندگان پس از دیدن
آنها، که درکتاب‌های آموزشی باید ارایه شود، از سوی کار گروهی متشکل از نمایندگان
وزارت کشور، وزارت راه وترابری و راهنمایی و رانندگی تهیه و به همراه این
آیین‌نامه برای اطلاع عمومی در اختیار مراجع صلاحیت دارو با همکاری شوراهای اسلامی
شهرها در اختیار عموم مردم قرار می‌گیرد.
ماده ۹۸- رانندگان کلیه وسایل نقلیه و اشخاص اعم از پیاده یا سوار بر حیوانات و یا
اشخاصی که مسؤوهدایت انفرادی و یا دسته جمعی پیادگان و یا حیوانات در راه‌ها
میباشند موظفند از علایم و مقررات مربوط‌تبعیت نمایند، مگر این که مأموران
راهنمایی و رانندگی و پلیس راه به دلایلی رعایت نکردن آنها را در محل‌،مجاز اعلام
کنند.
ماده ۹۹- کنترل و تنظیم عبور و مرور ممکن است به وسیله چراغ‌ها یا خط کشی یا
تابلوها، نوشته‌ها وترسیم ها، یا مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه و یا به
هر وسیله دیگری که بر حسب مورد لازم باشد، به‌عمل آید.
در هر حال فرمان پلیس راهنما که ممکن است مغایر با پیام علایم یا مقررات در محل
باشد مقدم خواهدبود.
ماده ۱۰۰- در دو طرف عقب وسایل نقلیه طویل باید دو عدد علامت نشان دهنده وسیله
نقلیه طویل‌(مستطیل زرد یا سفید رنگ که دارای حاشیه قرمز است‌) الصاق گردد تا
رانندگان وسایل نقلیه پشت سر را ازطویل بودن آنها آگاه گرداند.
ماده ۱۰۱- در محل‌هایی که عبور و مرور به وسیله چراغ راهنمایی و رانندگی کنترل
می‌شود، رنگ‌های‌زیر برای مقاصدی که معین شده است به کار می‌رود:
الف - چراغ سبز برای حرکت- رانندگان وسایل نقلیه‌ای که با چراغ سبز روبرو می‌شوند
حق عبور یاگردش دارند مگر آنکه گردش به وسیله علامت دیگری ممنوع شده باشد.
در هر حال وسایل نقلیه در حال گردش باید حق تقدم عبور وسایل نقلیه‌ای را که در
مسیر مجاز خودمستقیم می‌روند و حق تقدم پیادگانی را که از گذرگاه پیاده در حرکتند
رعایت نمایند.
با وجود این اگر جریان ترافیک در جهتی که آنها در حال پیش رفتن هستند آنچنان
متراکم باشد که‌چنانچه وارد تقاطع گردند با تغییر و تبدیل بعدی رنگ چراغ نتوانند
از آن خارج شوند، چراغ سبز در تقاطع‌،رانندگان را برای ادامه حرکت مجاز نخواهد
ساخت‌.
ب - چراغ زرد برای احتیاط‌- رانندگان وسایل نقلیه‌ای که با این چراغ روبرو
می‌گردند نباید از خط‌ایست یا از تراز چراغ راهنمایی و رانندگی عبور کنند مگر آنکه
آنچنان به خط ایست تقاطع و یا چراغ‌راهنمایی و رانندگی نزدیک شده باشند که پیش از
عبور از خط ایست یا از تراز چراغ راهنمایی و رانندگی‌نتوانند به آسانی توقف
نمایند.
در هر حال در صورت ورود قبلی به تقاطع موظفند به حرکت خود ادامه داده و با رعایت
مقررات دیگر ازتقاطع یا گذرگاه عبور کنند.
پ - چراغ قرمز برای ایست- رانندگان وسایل نقلیه‌ای که با چراغ قرمز برخورد می‌کنند
باید پیش از خط‌ویژه ایست‌، توقف کامل نمایند و در صورت نبودن خط ایست در فاصله
پنج متری چراغ راهنمایی و رانندگی‌بایستند و تا روشن شدن چراغ سبز و تخلیه تقاطع
از وسایل نقلیه منتظر بمانند.
ت - چراغ چشمک زن زرد برای عبور با احتیاط‌- رانندگان وسایل نقلیه مکلفند با دیدن
این چراغ ازتقاطع و گذرگاه پیاده با احتیاط و سرعت کم عبور نمایند.
ث - چراغ چشمک زن قرمز برای ایست و عبور- رانندگان وسایل نقلیه در صورت برخورد با
این چراغ‌نباید از خط ایست و یا در صورت نبودن خط ایست از تراز چراغ راهنمایی و
رانندگی فراتر روند و بایدتوقف نموده و پس از اطمینان از نبودن خطر تصادف‌، حرکت و
عبور نمایند.
همین اقدامات هنگام دیدن تابلوی ایست باید انجام شود.
ماده ۱۰۲- در تقاطع‌هایی که مسیر جداگانه گردش به راست به وسیله جدول یا خط کشی
تعبیه نشده‌است‌، در هنگامی که چراغ راهنمایی و رانندگی قرمز است‌، رانندگانی که
قصد گردش به راست داشته باشنددر صورت نصب تابلوی ویژه‌ای که گردش به راست را مجاز
اعلام می‌نماید، می‌توانند از منتهی الیه سمت‌راست راه و با رعایت احتیاط و حق
تقدم عبور وسایل نقلیه و پیادگانی که با چراغ سبز در حال عبورمی‌باشند، وارد راه
مجاور سمت راست شوند.
ماده ۱۰۳- در چراغ‌هایی که به عنوان چراغ راهنمای عابر پیاده مورد استفاده قرار
می‌گیرند، رنگ‌دارای‌معانی زیر است‌:
چراغ سبز- پیادگان مجاز به عبور از عرض راه می‌باشند.
چراغ قرمز- عبور پیادگان از عرض راه ممنوع است‌.
ماده ۱۰۴- هدایت و کنترل ترافیک از سوی مأموران صلاحیت دار با فرمان‌های زیر انجام
می‌گیرد:
الف ـ بلند کردن دست به طور عمودی- مفهوم این حرکت برای کلیه استفاده کنندگان از
راه به معنای توجه‌توقف خواهد بود.
اما رانندگانی که توقف وسایل نقلیه آنها ایمنی کافی ندارد مستثنی هستند.
این علامت‌، رانندگانی را که پیشتر وارد محوطه تقاطع شده‌اند ملزم به توقف
نمی‌سازد.
ب ـ بلند کردن دست یا دست‌های مأمور به دو طرف و به طور افقی‌ - مفهوم این حرکت
برای کلیه استفاده‌کنندگان از راه که جهت حرکت آنها در امتداد جهت نشان داده شده
با دست یا دست‌های مأمور صلاحیت دارمی‌باشد، به معنای ایست خواهد بود.
ممکن است مأمور پس از دادن این علامت دست یا دست‌های خود را پایین بیاورد.
این حرکت نیز برای رانندگانی که در سمت جلو و عقب مأمور قرار دارند به منزله علامت
ایست می‌باشد.
ماده ۱۰۵- در خیابان‌ها و یا تقاطع‌هایی که سطح آنها به شکل شطرنجی و به رنگ زرد و
سیاه نقاشی‌شده‌، هنگامی که تراکم خودروها زیاد است و امکان تخلیه به هنگام تقاطع
وجود ندارد، رانندگان موظفندپیش از محل نقاشی شده متوقف شوند و مسیر حرکت دیگر
خودروها را باز نگه دارند.
ماده ۱۰۶- نصب آگهی یا علامت یا تابلو یا وسایلی که دارای شباهت با علایم و یا
تابلوهای راهنمایی‌و رانندگی باشد یا از آنها تقلید شود و یا منظور از آن هدایت و
کنترل وسایل نقلیه باشد و یا به طریقی باعث‌جلوگیری از دیدن علایم و تابلوراهنمایی
و رانندگی گردد و همچنین نصب چراغ‌های رنگی تبلیغاتی در کنارچراغ‌های راهنمایی و
رانندگی به طوری که موجب اشتباه رانندگان گردد ممنوع است‌.
مقامات صلاحیت دار می‌توانند در صورت دیدن چنین اشیایی برای رفع آنها اقدام
نمایند.
تبصره ۱- ممکن است از طرف مؤسسات یا اشخاص با اجازه مراجع صلاحیت دار علایمی
برای‌هدایت مراجعه کنندگان به مکان‌های اطراف راه نصب گردد، مشروط به این که این
تابلوها مانع دیدنتابلوهای راهنمایی و رانندگی نشوند و ایمنی راه را به خطر
نیندازند.
تبصره ۲- ضوابط و چگونگی تهیه‌، نصب و یا الصاق آگهی‌های تبلیغاتی و تابلوهای
هدایت بهمکان‌درشهرها و جاده ها، بر حسب مورد، به وسیله شورای‌عالی هماهنگی ترافیک
شهرهای کشور در شهرهاو وزارت راه و ترابری در جاده‌ها تعیین خواهد شد.
ماده ۱۰۷- هیچکس حق ندارد بدون اجازه راهنمایی و رانندگی و پلیس راه در علایم
راهنمایی ورانندگی و دیگر وسایل تنظیم عبور و مرور وسایل نقلیه تغییراتی بدهد و یا
در متن آن تصرفاتی نماید، مگراشخاصی که در دستورالعمل‌های موضوع ماده (۹۷) این
آیین‌نامه مشخص شده‌اند.
ماده ۱۰۸- رانندگانی که قصد گردش به راست یا به چپ یا توقف یا تغییر مسیر را دارند
مکلفند ازفاصله حدودی ۱۰۰ متر به محل گردش یا توقف به وسیله چراغ راهنما به ترتیب
زیر علامت دهند:
الف ـ برای گردش به راست‌، چراغ راهنمای سمت راست وسیله نقلیه را روشن کنند.
ب ـ برای گردش به چپ‌، چراغ راهنمای سمت چپ را روشن نمایند.
پ - برای توقف‌، چراغ راهنمای سمت راست را روشن نمایند.
ت - برای تغییر مسیر و یا تغییر خط حرکت‌، در فاصله مناسب‌، چراغ راهنمای سمت راست
یا چپ رابر حسب مورد، روشن کنند.
ماده ۱۰۹- رانندگان وسایل نقلیه موتوری که چراغ راهنما نداشته و همچنین وسایل
نقلیه غیر موتوریو موتورسیکلت‌ها و دوچرخه‌ها باید با دست به شرح زیر علامت بدهند:
الف - برای گردش یا تغییر مسیر به راست‌، دست چپ را به طرف بالانگهدارند.
ب - برای گردش یا تغییر مسیر به چپ‌، دست چپ را به طور افقی نگهدارند.
پ - برای توقف‌، دست چپ را به طرف پایین نگهدارند.
ت - برای کاستن سرعت‌، دست چپ را به طور افقی از بالابه پایین به طور متناوب حرکت
دهند.
ماده ۱۱۰- علایم آگاه سازی (اخبار) و همچنین علایم لازم برای سبقت به شرح زیر
می‌باشد:
الف - در روز بوق کوتاه
ب - در شب چند بار تبدیل و تعویض نور چراغ بالاو پایین‌.
پ - هنگام سبقت گرفتن اعم از این که روز باشد یا شب‌، برای جلب توجه وسایل نقلیه
پشت سر،استفاده از چراغ راهنما ضروری است‌.
ماده ۱۱۱- وسایل نقلیه امدادی‌، بازرسی‌، انتظامی‌، سازمان‌های خدمات رسانی و
مدارس باید دارای‌دستگاه آگاه سازی شنیداری و دیداری مندرج در ماده (۶۰) این
آیین‌نامه و تجهیزات ایمنی باشند و روی بدنه‌وسیله نقلیه هم عبارات و علایم مشخص
کننده نقش و یا نصب نمایند.
ماده ۱۱۲- رانندگان وسایل نقلیه که مواد خطرناک حمل می‌کنند باید در دو طرف و عقب
وسیله نقلیه‌تابلویی که روی آن کلمه (خطر) با حروف درشت و به دو زبان فارسی و
انگلیسی و به رنگ قرمز نوشته شده‌باشد نصب کنند.
مسئولان شرکت‌ها و مؤسسات حمل بار و رانندگان وسایل نقلیه مکلفند مقررات خاص حمل
موادخطرناک را رعایت نمایند.
ماده ۱۱۳- هرگاه وسیله نقلیه‌ای شب در کنار و بیرون سطح راه توقف نماید به طوری که
کناره وسیله‌نقلیه متوقف مماس بر حاشیه سواره رو باشد و نور کافی در آن محل برای
تشخیص اشیا یا اشخاص از فاصله‌۱۵۰ متری وجود نداشته باشد، راننده یا متصدی وسیله
نقلیه (اعم از این که درون وسیله نقلیه باشد یا بیرون‌آن‌) مکلف است چراغ‌های کوچک
جلو و خطر عقب وسیله نقلیه را روشن نگهدارد.
چنانچه چراغ کوچک خراب شده باشد چراغ‌های بزرگ را با نور پایین روشن سازد.
ماده ۱۱۴- هرگاه در راه‌ها خرابی و نقص پیش بینی نشده برای وسیله نقلیه موتوری
ایجاد شود، راننده‌مکلف است آن را از مسیر عبور و مرور بیرون برده و در محل مناسبی
که موجب سد راه و مزاحمت برای‌وسایل نقلیه دیگر و پیادگان نباشد متوقف سازد.
در این مورد و در موارد دیگری که وسیله یاد شده قادر به حرکت نباشد و انتقال آن به
محل مناسبی مقدورنگردد، در صورت نبودن نور کافی در راه باید به منظور آگاه ساختن
رانندگان دیگر، علایم ایمنی به ترتیب زیردر محل قرار دهد:
الف - در وسط راه چراغ الکتریکی و یا مشعل نورانی قرمز در فاصله‌های ۷۰ متری جلو و
عقب و یکی‌دیگر در پهلوی وسیله نقلیه از کار افتاده بگذارد.
در راه‌هایی که به وسیله موانع فیزیکی مسیر رفت و برگشت وسایل نقلیه از هم جدا شده
است قراردادن‌علایم مندرج درفوق در عقب و پهلوی وسایل متوقف کافی خواهد بود.
ب - هرگاه وسیله نقلیه سر پیچ یا تپه‌ای از کار بیفتد علایم باید درفاصله‌های
مناسبی قرارداده شود تارانندگان وسایل نقلیه دیگر، از فاصله ۲۰۰ متری متوجه خطر
شوند.
ماده ۱۱۵- هرگاه وسیله نقلیه موتوری در راه‌ها از کار بیفتد و به علت کافی بودن
روشنایی محل‌احتیاجی به استفاده از چراغ یا مشعل نباشد، راننده باید در وسط جاده
مثلث‌های شبرنگ متساوی الاضلاعدارای زمینه سفید یا زرد با حاشیه قرمز از نوع علامت
احتیاط به ابعاد حداقل۳۰ سانتیمتر در فاصله ۷۰ متری‌جلو و عقب آن به نحوی که قابل
دیدن باشد قرار دهد.
ماده ۱۱۶- اگر وسیله نقلیه حامل مواد خطرناک در ساعات و شرایط مندرج در مواد (۱۱۳)
و (۱۱۴)در راه‌ها از کار بیفتد، راننده یا متصدی وسیله نقلیه موظف است که در وسط
جاده چراغ‌های الکتریکی بهرنگ قرمز با باتری در فاصله‌های ۷۰ متری جلو و عقب و
دیگری در پهلوی وسیله از کار افتاده بگذارد.
استفاده از فانوس یا چراغ یا مشعل و هرگونه علامت آتش زا برای این گونه وسایل
نقلیه ممنوع است‌.
ماده ۱۱۷- روی یدک و هر نوع وسیله نقلیه‌ای که وسیله نقلیه دیگری آن را می‌کشد
باید یک پرچم سفیدبه ابعاد حداقل ۵۰ سانتیمتری طوری نصب شود تا رانندگان دیگر از
فاصله دور و از دو طرف جاده آن راببینند.
فصل نهم - مقررات رانندگی
بخش اول - مسیر و جهت عبور
ماده ۱۱۸- رانندگان کلیه وسایل نقلیه موظفند از خط عبور یا مسیر عبوری سمت راست
راه حرکتنمایند، مگر در موارد زیر:
الف‌ - هنگام سبقت گرفتن از وسیله نقلیه جلو
ب‌ - هنگامی که سمت راست راه به هر علتی بسته شده و امکان عبور نباشد.
پ - هنگام گردش به چپ ماده ۱۱۹- در راه‌هایی که خط کشی شده‌، وسایل نقلیه باید در
مسیر بین‌خطوط حرکت کنند و از آن خارج نشوند و در صورت نیاز به خروج و تغییر خط
حرکت‌، احتیاط کامل رانموده و ابتدا با استفاده از چراغ راهنما و یا با دادن
علامت‌، رانندگان وسایل نقلیه دیگر را از قصد خود آگاه‌سازند و سپس با رعایت حق
تقدم عبور وسایل نقلیه‌ای که در خطوط کناری در حرکت هستند وارد خط‌های‌عبور دیگر
شوند.
در راه‌هایی که خط کشی ندارند هرگونه تغییر مسیر حرکت به چپ و راست ممنوع است‌،
مگر با رعایت‌احتیاط و دادن علامت و رعایت حق تقدم عبور وسایل نقلیه هم مسیر و
مجاور.
همچنین انحراف و تجاوز وسایل نقلیه به مسیر مقابل (مخالف‌) ممنوع است مگر در موارد
سبقت مجاز وبا رعایت ضوابط سبقت‌.
ماده ۱۲۰- رانندگی در بخش وسط راه‌هایی که به وسیله خط کشی یا علایم دیگر به سه
بخش تقسیم‌شده‌اند، به جز برای سبقت گرفتن یا گردش به چپ‌، بر حسب مورد با رعایت
علایم و مقررات مربوط‌، ممنوع‌است‌.
ماده ۱۲۱- در راه‌هایی که به وسیله علایم‌، مانند خط کشی‌های یک خط ممتد و یا دو
خط ممتد و یاموانع فیزیکی به دو بخش تقسیم شده‌اند، رانندگان موظفند از بخش راست
راه حرکت کنند و حق ندارند ازروی آنها بگذرند.
در برخی از بخش‌های راه که یک خط از دو خط ممتد به خط بریده تبدیل شده است‌،
رانندگانی که درسمت خط بریده در حرکتند مجاز به سبقت گرفتن و یا گردش به چپ‌، بر
حسب مورد و با توجه به طول خطبریده و با رعایت مقررات بخشهای سبقت و گردش‌،
می‌باشند.
ماده ۱۲۲- در راه‌های یک طرفه رانندگان وسیله نقلیه باید در جهت و مسیر مجاز عبور
کنند و حرکت‌برخلاف مسیر تعیین شده به هر شکل ممنوع است‌.
ماده ۱۲۳- در میدان‌هایی که به وسیله علایم‌، مانند خط کشی و یا موانع فیزیکی مشخص
شده‌اندرانندگان وسایل نقلیه موظفند از سمت راست آنها گردش نمایند و حرکت درخلا ف
جهت تعیین شده ممنوع‌است مگر آنکه به وسیله علایم دیگر، عبور از سمت چپ مجاز اعلام
شود.
ماده ۱۲۴- در راههایی که عبور وسایل نقلیه کندرو مجاز اعلام گردیده اند، رانندگان
این گونه وسایل‌نقلیه در هر حال مکلفند از اولین خط عبور سمت راست یا محل‌هایی که
برای عبور آنها تعیین شده حرکت‌نمایند.
ماده ۱۲۵- هنگامی که وسیله نقلیه‌ای از روبروی وسیله نقلیه دیگری در جهت مخالف
حرکت می‌کند،راننده هر یک از آنها بایستی تا حد امکان در طرف راست خود حرکت نماید
و در صورت لزوم به حاشیه‌بخش سواره رو در جهت حرکت خود نزدیک شود.
اگر در انجام این عمل مانع وجود داشته باشد و یا وسیله نقلیه دیگری مانع حرکت او
شود، باید از سرعت‌خود کاسته و در صورت لزوم توقف نماید تا به وسایل نقلیه جهت
مقابل اجازه عبور دهد.
بخش دوم - سرعت
ماده ۱۲۶- در راهها و مناطقی که میزان سرعت رانندگی به وسیله تابلو یا علایم دیگر
راهنمایی ورانندگی معین نگردیده است‌، سرعت مجاز برای رانندگان وسایل نقلیه به
قرار زیر می‌باشد:
اول‌ - در شهرها و مناطق مسکونی
الف‌ - معابر شریانی درجه یک
۱ - آزادراه‌ها حداقل ۷۰ و حداکثر ۱۲۵ کیلومتر در ساعت
۲ - بزرگراه‌ها حداکثر ۱۰۰ کیلومتر در ساعت
ب‌ - معابر شریانی درجه دو
۱ - خیابان‌های شریانی اصلی حداکثر ۶۰ کیلومتر در ساعت
۲ - خیابان‌های شریانی فرعی حداکثر ۵۰ کیلومتر در ساعت
پ‌ - معابر محلی‌ - در این معابر و میدان‌ها حداکثر ۳۰ کیلومتر در ساعت دوم‌ - در
راه‌های بیرون شهر ومناطق غیر مسکونی
الف - آزادراه ها- حداقل۷۰ و حداکثر ۱۲۵ کیلومتر در ساعت‌.
ب‌ - بزرگراه ها- حداکثر ۱۱۵ کیلومتر در ساعت‌.
پ‌ - جاده ها- روزها حداکثر ۱۰۰ و شب‌ها حداکثر ۹۰ کیلومتر در ساعت‌.
تبصره ۱- تردد اتوبوس‌، مینی بوس‌، و انواع بارکش‌ها به استثنای وانت‌ها در خط سوم
(سرعت‌)آزادراه‌های شهری و بین شهری ممنوع است‌.
تبصره ۲- حداکثر سرعت مجاز برای وسایل نقلیه موتوری در هر یک از خط‌های عبوری
آزادراه‌ها باتوجه به شرایط محل به وسیله علایم تعیین می‌گردد.
تبصره ۳- تغییرات بعدی در میزان سرعت‌های قید شده در راه‌های بیرون شهر و مناطق
غیر مسکونی ازسوی وزارت راه و ترابری تعیین و اعلام می‌گردد.
ماده ۱۲۷- علاوه بر آزادراه‌ها در محل‌هایی که بر حسب ضرورت با نصب تابلو یا علا
یم دیگر حداقل‌سرعت نیز معین گردیده است‌، رانندگی با سرعت کمتر از حداقل‌، مجاز
نخواهد بود.
ماده ۱۲۸- رانندگان حق ندارند در راه‌ها آن قدر با سرعت کم حرکت نمایند که باعث
کندی عبور ومرور یا نابسامانی آن بشوند، مگر آنکه برای پرهیز از خطر و تصادف ضروری
باشد.
ماده ۱۲۹- رانندگان وسایل نقلیه موظفند در تقاطع‌هایی که چراغ راهنمایی و رانندگی
یا مأمورراهنمایی و رانندگی یا تابلوی ایست وجود ندارد، در سر پیچ ها، جاده‌های
تنگ و تپه‌ها و به طور کلی درمحل‌هایی که موانعی در مسیر حرکت آنان وجود داشته
باشد و همچنین هنگام بارندگی یا مه یا کولاک و مانندآنها از سرعت وسیله نقلیه تا
حدی که بر حسب مورد برای پرهیز از خطر یا تصادف ضرورت دارد، بکاهند وبا سرعت مطمئن
حرکت نمایند.
ماده ۱۳۰- رانندگان وسایل نقلیه هنگام عبور از معابر و گذرگاه‌های تنگ یا پرجمعیت
و یا هنگامی که‌بیشتر از ۵۰ متر مقابل آنها دیده نمی‌شود، مکلفند آهسته و با سرعت
مطمئن حرکت کنند و در صورت احتمال‌وقوع حادثه یا اخلال در نظم و مزاحمت برای
پیادگان‌، بر حسب مورد، حرکت وسیله نقلیه را کند یا آن رامتوقف سازند.
ماده ۱۳۱- رانندگی با انواع دوچرخه‌های موتوردار در شب با سرعتی بیش از ۴۰ کیلومتر
در ساعت‌مجاز نیست‌، مگر این که نور چراغ جلوی آنها برای تشخیص اشیا و انسان از
فاصله ۱۰۰ متری کافی باشد که‌در این صورت هم نمی‌توانند از حداکثر سرعت مقرر تجاوز
نمایند.
بخش سوم - سبقت
ماده ۱۳۲- رانندگانی که قصد سبقت گرفتن از وسایل نقلیه‌ای را که در جهت آنان حرکت
می‌نماینددارند، در محل‌های مجاز و در صورت لزوم پس از روشن کردن چراغ راهنما و یا
با دادن علامت لازم تنها ازسمت چپ آنها سبقت گیرند و پس از سبقت و طی مسافت کافی‌،
بار دیگر با روشن کردن چراغ راهنما و یا بادادن علامت به طرف راست راه متوجه و در
مسیر قبلی خود قرار گیرند به نحوی که راه وسیله نقلیه‌ای که از آنسبقت گرفته شده
بسته نشود یا موجب تصادف نشود.
با وجود این سبقت گرفتن از طرف راست وسیله نقلیه‌ای که در حال گردش به چپ می‌باشد
مجاز خواهدبود.
ماده ۱۳۳- مسیری که راننده می‌خواهد برای سبقت گرفتن وارد آن شود باید تا فاصله
دور و مطمئنی ازطرف مقابل خالی از هرگونه وسیله نقلیه بوده و تفاوت سرعت بین وسیله
نقلیه او و وسیله نقلیه جلویی برای‌سبقت کافی باشد تا به این ترتیب موجب به خطر
انداختن خود و ترافیک سمت مقابل نشده باشد.
ماده ۱۳۴- رانندگان وسایل نقلیه‌ای که از آنها سبقت گرفته می‌شود باید راه را برای
وسیله نقلیه‌ای که درحال سبقت گرفتن است باز کنند و بر سرعت خود نیفزایند.
ماده ۱۳۵- سبقت گرفتن در موارد زیر ممنوع است‌:
الف ـ در سرپیچ‌های تند و سربالایی که میدان دید راننده کم است‌.
ب - از ۵۰ متر مانده به پیچ‌ها تا ۵۰ متر پس از آن یا در تقاطع راه‌ها یا در تقاطع
راه آهن‌، مگر آنکه به‌وسیله علایم‌، سبقت مجاز شناخته شده باشد.
پ - هنگامی که روشنایی و میدان دید به هر علت کافی نباشد.
ت - سبقت از وسیله نقلیه‌ای که خود در حال سبقت گرفتن است‌، مگر در راهی که به
دلیل وجود سه خط‌عبور یا بیشتر، این عمل مجاز باشد.
ث - برای اتوبوس‌ها و کامیون‌ها در معابر شهری‌.
ج - از ۱۰۰ متر مانده به ورودی تونل‌ها و پل‌ها تا انتهای آنها، مگر آنکه به وسیله
علایم‌، سبقت مجازشناخته شده باشد.
چ - در نقاطی که با نصب علایم ویژه سبقت گرفتن ممنوع اعلام شده باشد.
ح - هنگامی که وسیله نقلیه‌ای در فاصله‌ای نزدیک و غیر ایمن از روبرو در حال حرکت
می‌باشد.
بخش چهارم - حق تقدم عبور
ماده ۱۳۶- رعایت مقررات مربوط به حق تقدم عبور برای همه اجباری است‌، مگر در
مواردی که به‌موجب مقررات خاص یا علایم ویژه راهنمایی و رانندگی خلاف این حکم داده
شده باشد.
ماده ۱۳۷- حق تقدم عبور وسایل نقلیه در تقاطع‌ها و میدان‌هایی که هیچگونه علامت و
چراغ راهنمایی‌و رانندگی وجود نداشته باشد، به ترتیب زیر است‌:
الف - در تقاطع هم عرض اگر دو وسیله نقلیه‌ای که روبروی یکدیگر در حرکتند بخواهند
با هم واردخیابان مجاور واحدی شوند، حق تقدم عبور با وسیله‌ای است که به سمت راست
گردش می‌کند.
ب - هرگاه دو یا چند وسیله نقلیه از دو یا چند راه مختلف به تقاطع هم عرض برسند،
حق تقدم عبور باوسیله نقلیه‌ای است که در طرف راست وسیله نقلیه دیگر قرار دارد.
پ - هنگام ورود به میدان‌ها حق تقدم عبور با وسایل نقلیه‌ای است که در درون میدان
در حال حرکت‌هستند.
ت - در سه راه‌ها حق تقدم عبور با وسیله نقلیه‌ای است که به طور مستقیم و در سمت و
مسیر مجازحرکت می‌کند حتی اگر عرض خیابانی که مسیر آن است از عرض راه تلا قی کننده
کمتر باشد.
ماده ۱۳۸- در برخورد راه اصلی با راه فرعی حق تقدم با وسیله‌ای است که از راه اصلی
عبور می‌کند.
رانندگانی که از راه فرعی وارد راه اصلی می‌شوند، باید پیش از ورود به راه اصلی‌،
در صورت لزوم توقف‌نموده و پس از رعایت حق تقدم عبور وسایل نقلیه‌ای که در مسیر
مجاز خود در راه اصلی و با سرعت مجازعبور می‌کنند، وارد این راه بشوند.
ماده ۱۳۹- رعایت مقررات ماده (۱۳۸) برای وسیله نقلیه‌ای که از راه خصوصی یا شانه
راه یا گاراژ یاکوچه یا تعمیرگاه و مانند آنها به معابر عمومی وارد می‌شود نیز
لازم است‌.
ماده ۱۴۰- وسیله نقلیه‌ای که در مسیر مجاز در حال حرکت است بر وسایل نقلیه متوقفی
که در حال‌شروع حرکت به جلو یا عقب‌، گردش و یا دور زدن هستند حق تقدم عبور دارد.
ماده ۱۴۱- در گذرگاه پیاده که چراغ راهنمایی و رانندگی نداشته باشد، حق تقدم عبور
با پیادگان است‌.
ماده ۱۴۲- در خیابان یا در تقاطعی که وسایل نقلیه روبروی یکدیگر حرکت می‌کنند،
هرگاه وسیله‌ای‌بخواهد گردش به چپ کند حق تقدم با وسیله نقلیه‌ای است که مستقیم و
در مسیر مجاز عبور می‌نماید.
در محل توقف (پارک‌) کنار خیابان حق تقدم با وسیله‌ای است که ضمن حرکت به عقب
مشغول توقف یاپارک کردن است‌.
ماده ۱۴۳- در راه‌هایی که مسیر حرکت وسایل نقلیه به علت وجود موانع ثابت اعم از
وسایل نقلیه پارک‌شده‌، مصالح ساختمانی‌، اشیا، عملیات عمرانی‌، حفاری و خرابی راه
بسته و یا برای عبور از مسیر مجاز کافی‌نباشد، حق تقدم عبور با وسایل نقلیه‌ای است
که مسیر عبور آنها باز یا سهم عبور بیشتری را دارا می‌باشد.
ماده ۱۴۴- در راه‌های کوهستانی و یا راه‌های شیب دار با ویژگی‌های مشابه راه‌های
کوهستانی که در آنهاعبور از کنار وسایل نقلیه طرف مقابل غیر ممکن و یا مشکل
می‌باشد، راننده‌ای که در جهت سرازیری درحرکت است باید به کنار راه رفته و به
راننده‌ای که در جهت سربالایی در حرکت است تقدم عبور بدهد.
تبصره - در راه‌های مسطح که دو طرف راه منتهی به کوه و پرتگاه می‌باشد حق تقدم
عبور با وسایل‌نقلیه‌ای است که در طرف پرتگاه قرار دارند.
ماده ۱۴۵- در راه‌های مندرج در ماده (۱۴۴) که در کنار آن جای توقف (پارک‌) یا شانه
کافی وجود داردبه نحوی که راننده می‌تواند با استفاده از آن به کنار برود و با
استفاده از آن از عقب رفتن یکی از وسایل نقلیه‌جلوگیری کند، راننده واقع در جهت
سربالایی باید با استفاده از آن به راننده واقع در جهت سرازیری اجازه‌عبور دهد.
چنانچه یکی از دو وسیله‌ای که می‌خواهند از کنار یکدیگر عبور کنند به منظور امکان
عبور، مجبور به‌عقب رفتن بشود، این عمل را باید وسیله‌ای که در جهت سرازیری قرار
دارد انجام دهد، مگر آنکه به طورآشکار انجام آن از سوی راننده واقع در جهت
سربالایی آسانتر باشد.
بخش پنجم ـ استفاده از چراغ ها
ماده ۱۴۶- راننده وسیله نقلیه‌ای که شب در حرکت است و همچنین در هر محل یا زمان
دیگری که به‌علت نبودن نور کافی ناشی از ابری بودن هوا، وجود مه‌، باران‌، برف‌،
عبور از تونل و مانند آنها دید کافی وجودندارد، باید چراغ‌های وسایل نقلیه را به
ترتیب مقرر در مواد بعدی روشن نماید.
ماده ۱۴۷- در خیابان‌ها و جاده‌هایی که نور کافی وجود دارد باید تنها از چراغ‌های
جانبی جلو و عقب‌و در صورت خرابی ناگهانی چراغ‌های جانبی جلو از چراغ عبور (نور
پایین‌) استفاده شود.
ماده ۱۴۸- هنگامی که چراغ‌ها باید روشن باشند، اگر چند وسیله نقلیه متصل به هم
حرکت کنند،روشن کردن چراغ‌هایی که با توجه به محل نصبشان پوشیده می‌شوند ضرورت
ندارد ولی در هر حال‌چراغ‌های جلوی وسیله اولی و چراغ‌های عقب وسیله آخری باید
روشن باشند.
ماده ۱۴۹- رانندگان وسایل نقلیه موتوری موظفند که در جاده‌ها از چراغ رانندگی (نور
بالا) استفاده‌کنند تا بتوانند کلیه اشیا و اشخاص را در فاصله دور ببینند، مگر در
موارد زیر که باید از چراغ عبور (نورپایین‌) استفاده نمایند:
الف - هنگام روبرو شدن با وسیله نقلیه‌ای که از جهت مخالف حرکت می‌کند.
در این صورت راننده باید از فاصله حداقل ۱۵۰ متری از چراغ عبور (نور پایین‌)
استفاده نماید تا راننده‌طرف مقابل بتواند به راحتی و بدون خطر به راه خود ادامه
دهد.
در عین حال برای جلوگیری از تابش خیره کننده نور به چشم رانندگان دیگر، می‌توان بر
حسب مورد ازچراغ‌های کوچک یا چراغ‌های مه شکن استفاده نمود.
ب ـ هنگامی که وسیله نقلیه از فاصله نزدیک عقب وسیله نقلیه دیگری که درحال حرکت
است عبورمی‌کند، مگر وقتی که درحال سبقت گرفتن باشد.
ماده ۱۵۰- چراغ‌های جلو وسایل نقلیه‌ای که در شانه راه‌ها (به استثنای آزاد راه‌ها
و بزرگراه ها) توقف‌می‌نمایند با دیدن حرکت وسایل نقلیه‌ای که از مقابل در حرکتند
باید خاموش شود و برای تشخیص وجود وابعاد وسیله نقلیه‌، چراغ‌کوچک و جانبی را روشن
نمایند.
ماده ۱۵۱- استفاده از چراغ‌های چشمک زن و رنگارنگ در وسایل نقلیه ممنوع است‌، مگر
در مواردی‌که به موجب این آیین‌نامه مجاز باشد.
بخش ششم ـ گردش‌
ماده ۱۵۲- قواعد گردش در تقاطع‌ها به شرح زیر است‌:
الف - برای گردش به راست باید با توجه به سرعت و جهت و موقعیت وسایل نقلیه‌ای که
در جلو و عقبحرکت می‌کنند با فاصله کافی و مناسب و با استفاده از چراغ راهنما و یا
با دادن علامت‌، وارد خط عبور سمت‌راست شده و به طور کامل از کنار تقاطع بگذرند.
ب ـ برای گردش به چپ باید با توجه به سرعت و جهت و موقعیت وسایل نقلیه‌ای که در
جلو و عقب‌حرکت می‌کنند از فاصله کافی و مناسب چراغ راهنما استفاده نموده و یا با
دادن علامت وارد مسیر مجازسمت چپ شده به طوری که پس از ورود به تقاطع‌، وسیله
نقلیه درحدود مرکز تقاطع قرار گیرد و سپس بارعایت حق تقدم عبور وسایل نقلیه‌ای که
مستقیم و در مسیر و محل مجاز در حرکتند با حداقل سرعت به‌چپ گردش نماید به نحوی که
پس از ورود به خیابان مورد نظر در مجاورت محور وسط آن خیابان قرار گیرد.
پ ـ برای گردش به چپ در راه‌های بیرون شهر که منحصر به دو خط عبور رفت و برگشت
بوده و مانع‌فیزیکی وسط جاده وجود نداشته باشد، رانندگان وسایل نقلیه موظفند وسیله
نقلیه را در شانه راه و در صورت‌نبودن آن‌، در منتهی الیه سمت راست راه متوقف
نموده و سپس با توجه به سرعت و جهت و موقعیت وسایل‌نقلیه‌ای که به طور مستقیم
درحال حرکت می‌باشند و با استفاده از چراغ راهنما و یا با دادن علامت اقدام
به‌گردش نمایند.
ماده ۱۵۳- در راه‌های یک طرفه برای گردش به چپ‌، رانندگان موظفند وسیله نقلیه را
به منتهی الیه‌طرف چپ خیابان هدایت و سپس به چپ گردش کنند.
ماده ۱۵۴- دور زدن در فاصله ۱۵۰ متری پیچ‌ها و سربالایی‌ها و تونل‌ها که میدان دید
کافی نیست وهمچنین از روی خط پر یا ممتد (یک خطه ممتد یا دو خطه ممتد) ممنوع است‌.
ماده ۱۵۵- به عقب راندن وسیله نقلیه در آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها و ورودی و خروجی
آنها ممنوع‌می‌باشد.
در راه‌های دیگر به هنگام ضرورت‌، با احتیاط کامل برای پرهیز از وقوع هرگونه حادثه
و بسته شدن راه‌عبور وسایل دیگر، مجاز است‌.
ماده ۱۵۶- در تقاطع‌هایی که با ترسیم جهت نما بر سطح آنها مسیر حرکت مشخص شده‌،
رانندگان‌موظفند تنها در همان جهت ترسیم شده بر سطح تقاطع به حرکت خود ادامه دهند.
در معابری که با ترسیم جهت نما بر سطح آن مسیر حرکت مشخص شده‌، رانندگان تا حد
امکان مسیرمشخص شده بر سطح معبر را دنبال می‌کنند، مگر اینکه قصد تعییر خط یا توقف
یا گردش داشته باشند که دراین صورت با رعایت کامل مقررات‌، از مسیر مشخص شده خارج
می‌شوند.
بخش هفتم ـ توقف
ماده ۱۵۷- رانندگان تاکسی‌های خطی و بیسیم دار هنگامی که مسافر ندارند باید در
ایستگاه‌های تعیین‌شده توقف کنند.
ماده ۱۵۸- کلیه رانندگان وسایل نقلیه برای سوار و پیاده کردن مسافران و یا
سرنشینان خود باید تنها درمحل‌های مجاز و یا در منتهی الیه سمت راست سواره رو توقف
نمایند.
تبصره - سوار و یا پیاده کردن مسافران وسایل نقلیه عمومی بین شهری در صورت وجود
پایانه‌مسافربری در شهر، تنها در پایانه یاد شده مجاز است‌.
ماده ۱۵۹- هرگونه توقف کوتاه یا طولانی وسایل نقلیه در خط‌های عبور یا مسیر وسایل
نقلیه و پیادگان‌و همچنین توقف وسایل نقلیه در حاشیه راه‌ها برای عرضه و خرید و
فروش کالاکه موجب تجمع اشخاص ویا وسایل نقلیه در محل یا انحراف دید و یا کاهش توجه
رانندگان از رانندگی و احتمال وقوع تصادف گرددممنوع است‌.
رانندگان وسایل نقلیه در صورت توقف اضطراری که امکان انتقال وسیله نقلیه به بیرون
خط و یا مسیرعبوری وجود نداشته باشد، موظفند با نصب علایم‌، از فاصله ۷۰ متری
رانندگان وسایل نقلیه دیگر و پیادگانرا آگاه نمایند.
ماده ۱۶۰- هیچ راننده‌ای مجاز نیست وسیله نقلیه‌ای را که موتور آن روشن است حتی در
محل مجازمتوقف سازد و خود از آن پیاده و دور گردد.
در معابر شیب دار پس از توقف‌، رانندگان بایدچرخ‌های جلو وسیله نقلیه را به سمت
کناره راه بپیچانند وسپس با رعایت دیگر نکات ایمنی‌، موتور را خاموش و پیاده شوند،
مگر در راه‌هایی که کناره آنها منتهی بهپرتگاه باشد.
ماده ۱۶۱- رانندگان وسایل نقلیه در موارد زیر موظفند به ترتیبی که مقرر می‌شود
توقف نمایند:
الف ـ هنگام برخورد با وسایل نقلیه امدادی که دستگاه‌های آگاه سازی شنیداری یا
دیداری خود را به کارانداخته باشند تا حد امکان وسیله نقلیه را در مسیر مجاز خود
به سمت راست راه هدایت و راه را برای آنها بازکنند و در صورت لزوم تا گذشتن وسایل
نقلیه امدادی متوقف شوند.
ب - پیش از ورود به تقاطعی که علایم یا مأمور راهنمایی و رانندگی ندارند، باید
بایستند و سپس بااحتیاط کامل از تقاطع بگذرند.
پ - پیش از رسیدن به گذرگاه پیاده و در صورت حضور یا عبور اشخاص باید وسیله نقلیه
خود رامتوقف سازند و همچنین با دادن علامت رانندگان پشت سر را نیز به توقف دعوت
نمایند تا پیادگان با آرامش‌عبور کنند.
ت - هنگام برخورد با اتومبیل‌های مدارس که برای سوار و پیاده کردن دانش آموزان
درحال توقف‌می‌باشند، توقف نمایند تا دانش آموزان با ایمنی کامل از عرض راه عبور
کنند.
ث - در تقاطع‌های همسطح راه آهن و یا راه آهن شهری‌، هنگامی که علایم الکتریکی یا
مکانیکی یا پرچم‌قرمز یا سوت قطار نزدیک شدن آن را اعلام می‌دارد یا دروازه عبور
بسته شده یا درحال باز و بسته شدن است‌و یا مسیر عبوری از روی ریل متراکم باشد،
باید لااقل در پنج متری علامت یا دروازه توقف کامل کنند تا قطاربگذرد و تقاطع برای
عبور آزاد گردد.
تبصره ۱- حرکت در پوشش وسایل نقلیه امدادی برای وسایل نقلیه دیگر ممنوع است‌.
تبصره ۲- در معابر متقاطع با راه آهن‌، حسب مورد، شهرداری‌ها یا وزارت راه و
ترابری موظف به‌ایجاد گذرگاه غیر همسطح می‌باشند.
ماده ۱۶۲- رانندگان وسایل نقلیه موتوری به ویژه اتومبیل‌های مدارس و وسایل نقلیه
که حامل موادخطرناک می‌باشند، در محل تقاطع راه آهن هر چند علامتی وجود نداشته
باشد باید به طور کامل توقف کنند وپس از اطمینان از بی خطر بودن معبر، از تقاطع
بگذرند.
در هر حال هنگام عبور از روی ریل ها، مجاز به تعویض دنده نمی‌باشند.
ماده ۱۶۳- ایستادن یا توقف وسایل نقلیه در محل‌های زیر ممنوع است‌:
الف ـ پیاده رو و گذرگاه پیاده‌.
ب - مقابل ورودی خیابان‌ها و جاده‌ها و کوچه‌ها یا ورودی و خروجی اتومبیل روی
ساختمان ها.
پ - داخل تقاطع‌.
ت - در فاصله ۱۵ متری میدان یا تقاطع یا سه راه‌ها یا تقاطع راه آهن‌.
ث - در فاصله ۱۵ متری شیرهای آب آتش نشانی و شیرهای آب نصب شده در راه ها.
ج - در فاصله ۱۵ متری اطراف چراغ‌های راهنمایی و رانندگی و یا محل‌هایی که توقف
وسایل نقلیه مانع‌دید علایم راهنمایی و رانندگی بشود.
چ - از ابتدا تا انتهای پیچ ها.
ح - در فاصله ۱۵ متری ورودی و یا خروجی مراکز آتش نشانی‌، پلیس و بیمارستانها و
فوریت‌های‌پزشکی‌.
خ - کنار وسایل نقلیه‌ای که خود متوقف می‌باشند (توقف دوبله‌).
د - روی پل‌ها و درون تونل‌ها و معابر در ارتفاع‌.
ذ - در خیابان‌هایی که پیاده رو آن قابل عبور نبوده و پیادگان مجبورند از بخشی از
سواره رو عبور کنند.
ر - در ایستگاه‌های وسایل نقلیه همگانی و حریم آنها که با علایم راهنمایی و
رانندگی مشخص است‌.
ز ـ در محل‌هایی که علایم راهنمایی و رانندگی مانند تابلوهای توقف ممنوع و یا
ایستادن ممنوع و یا خط‌کشی‌های شطرنجی در سطح تقاطع و یا معابر نیز دلالت بر
ممنوعیت توقف نماید.
ژ - در هر نقطه از معابر درحال تعمیر، شستشو و تعویض روغن و نیز در طول مسیرهای
ویژه اتوبوس ودوچرخه و همچنین در طول مسیر و خط‌های عبور آزادراه ها.
س - در جاهایی که دستگاه توقف سنج (پارکومتر) نصب شده و یا توقف با کارت پارک یا
انواع دیگرتجهیزات توقف سنج با علایم مشخص کننده‌، مجاز می‌باشد، به علت پرداخت
نکردن هزینه توقف و یانداشتن کارت پارک مجاز و یا پایان زمان توقف‌.
تبصره - مراجع مسؤو موظفند هنگام استفاده از پارکومتر، کارت پارک و مشابه آنها و
همچنین درمحل‌هایی که تابلوهای ایستادن ممنوع‌، توقف ممنوع و حمل با جرثقیل و
مانند آن نصب می‌نمایند، به وسیله‌تابلو مستطیل شکلی در زیر تابلوهای یاد شده
زمان‌های ممنوعیت توقف و حمل با جرثقیل را اعلان کنند.
بخش هشتم - مقررات اختصاصی موتورسیکلت و دوچرخه‌
ماده ۱۶۴- رانندگان و سرنشینان هر نوع موتورسیکلت و دوچرخه موتوردار باید به کلا ه
ایمنی مجهزباشند و در طول حرکت از آن استفاده نمایند.
ماده ۱۶۵- رانندگان موتورسیکلت نباید در یک خط عبور به موازات و در کنار خودروها
حرکت کنند.
ماده ۱۶۶- رانندگان موتورسیکلت باید هنگام رانندگی تنها روی زین موتورسیکلت
بنشینند و حق‌ندارند شخص دیگری را بر ترک سوار کنند، مگر آنکه در ترک نیز یک زین
کامل برابر استاندارد ساخت‌موتورسیکلت نصب شده یا موتورسیکلت دارای یدک پهلو
(سایدکار) باشد.
ماده ۱۶۷- عبور موتورسیکلت و موتور گازی و دوچرخه سوار از پیاده رو و وسط دستجات‌،
بازار ونقاط شلوغ ممنوع است‌.
ماده ۱۶۸- موتورسیکلت سواران و دوچرخه سواران حق ندارند هنگام رانندگی بار
نامتعارف و اشیای‌دیگری حمل کنند یا حرکت نمایشی یا اعمالی انجام دهند که نیازمند
برداشتن دست‌های آنان از روی فرمان‌باشد.
ماده ۱۶۹- راندن موتورسیکلت‌، موتور گازی و دوچرخه هنگام لغزنده بودن راه‌ها ممنوع
است‌.
ماده ۱۷۰- رانندگی با دوچرخه فاقد زین ممنوع است‌.
ماده ۱۷۱- دو ترکه سوار کردن اشخاص روی دوچرخه ممنوع است‌، مگر آنکه زین اضافی
استانداردبرای این کار داشته باشد.
ماده ۱۷۲- دوچرخه سواران مکلفند:
الف - هنگام حرکت به طور کامل از طرف راست راه عبور نمایند و برای گذشتن از وسایل
نقلیه‌ای که درکنار راه توقف کرده اند منتهای احتیاط را به عمل آورند.
ب - در صورت زیاد بودن تعداد دوچرخه سواران‌، باید در یک ردیف حرکت کنند، مگر آنکه
معبرویژه‌ای برای آنها اختصاص داده شده باشد.
در این صورت حق ندارند بیرون معبر ویژه عبور و مرور نمایند.

فصل دهم - مقررات مختلف‌
ماده ۱۷۳- رانندگان وسایل نقلیه‌ای که در پشت سر وسیله نقلیه دیگر حرکت می‌کنند،
موظفند فاصله‌مناسبی را برای جلوگیری از تصادف حفظ کنند.
چگونگی رعایت فاصله مناسب به وسیله متن‌های آموزشی تهیه شده و با روش قاعده دو
ثانیه از طریق‌کتاب‌های آموزشی موضوع تبصره ماده (۹۷) این آیین‌نامه‌، به درخواست
کنندگان گواهی‌نامه آموزش داده‌می‌شود.
ماده ۱۷۴- کامیون‌های بزرگ و وسایل نقلیه دیگری که دارای یدک‌های طویل هستند و
همچنین وسایل‌نقلیه‌ای که به صورت کاروان و دسته جمعی در یک ستون در جاده‌ها حرکت
می‌کنند، هنگام عبور باید فاصله‌بیشتری با وسایل نقلیه جلوی خود داشته باشند به
طوری که وسیله نقلیه دیگری که از آنها سبقت می‌گیرد،بتواند پس از سبقت بار دیگر در
جلو آنها وارد مسیر مجاز عبور خود شوند.
ماده ۱۷۵- سوار کردن بیش از ظرفیت مجاز تعیین شده در وسیله نقلیه و همچنین گذاشتن
بار یا اشیادیگر در قسمت جلو یا عقب آن اعم از درون یا بیرون که مانع دید راننده
گردد ممنوع است‌.
ماده ۱۷۶- رانندگان وسایل نقلیه سنگین هنگام عبور از جاده‌های کم عرض و باریک یا
عقب راندن‌،باید یک نفر کمک راننده برای پرهیز از هرگونه خطری همراه داشته باشند.
ماده ۱۷۷- حرکت با دنده خلاص در سرازیری‌ها ممنوع است‌.
ماده ۱۷۸- وسایل نقلیه نباید از روی لوله‌های آب آتش نشانی که برای خاموش کردن آتش
در خیابان‌قرار گرفته اند، عبور نمایند، مگر با اجازه متصدیان آتش نشانی‌.
ماده ۱۷۹- رانندگان تاکسی‌ها و وسایل نقلیه مسافربری موظفند موارد زیر را رعایت
نمایند:
الف - سوار کردن مسافر با داشتن مسافر قبلی در تاکسی‌های تلفنی‌، بی سیم و یا
مؤسسات و یاشرکت‌های تاکسیرانی دربست‌، ممنوع است‌.
ب ـ رانندگان تاکسی‌ها موظفند پس از سوار شدن مسافر و هنگام شروع به حرکت‌،
تاکسیمتر را به کاراندازند.
در صورت نداشتن یا خرابی تاکسیمتر حق کارکردن ندارند، مگر در نقاطی که شهرداری نصب
تاکسیمتررا ضروری اعلام نکرده باشد.
پ - رانندگان وسایل نقلیه عمومی دیگر که دربست کرایه داده می‌شوند نباید بدون
رضایت کرایه کننده‌شخص دیگری را سوار کنند.
ت - خودداری از بردن مسافر برای وسایل نقلیه عمومی و همچنین نرساندن مسافر به مقصد
ممنوع است‌،مگر اینکه بر اساس ضوابط مربوط خارج از خدمت (سرویس‌) باشند.
ث - رانندگان وسایل نقلیه عمومی و کمک رانندگان آنها نباید با مسافران با خشونت و
بی احترامی رفتارنمایند.
ماده ۱۸۰- رانندگان حق ندارند ضمن رانندگی‌، دخانیات استعمال نمایند یا خوراکی یا
آشامیدنی میل‌کنند و استفاده از هرگونه وسایل و تجهیزات مانند تلفن همراه که باعث
انحراف ذهنی و رفتاری راننده گرددممنوع است‌.
رانندگان موظفند در هر حال به طور کامل به جلو توجه داشته باشند.
ماده ۱۸۱- رانندگی برای کسی که نوشابه الکلی یا مواد مخدر و داروهای خواب‌آور مصرف
کرده تا رفعکامل آثار آن ممنوع است‌.
تبصره - در مواردی که مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه به وجود حالت مستی و
یا حالت غیرعادی ناشی از مصرف مواد یاد شده به راننده‌ای ظنین شوند، موظفند وسیله
نقلیه را متوقف ساخته و بلافاصله‌میزان الکل خون راننده و مانند آن را از طریق
آزمایش‌های لازم تعیین و از رانندگی وی جلوگیری نموده ومتخلف را برای تعیین تکلیف
به مراجع مربوط معرفی نمایند.
ماده ۱۸۲- سوار کردن اشخاص آلوده به کثافات در وسایل نقلیه عمومی مسافربری مجاز
نیست‌.
ماده ۱۸۳- راننده موظف است هنگام رانندگی‌، گواهی‌نامه رانندگی خویش‌، بیمه نامه
شخص ثالث‌خودرو و کارت شناسایی خودرو را همراه داشته باشد و در صورت درخواست
مأموران راهنمایی و رانندگی ویا پلیس راه‌، آنها را تسلیم نماید.
مأمور موظف است پس از ملاحظه و بررسی مدارک آنها را بازگرداند، مگر در مواردی که
به موجب قانونیا آیین‌نامه‌، اخذ گواهی‌نامه به منظور درج تخلف در آن ضرورت داشته
باشد.
در این صورت در برابر دادن رسید، گواهی‌نامه اخذ می‌گردد.
ماده ۱۸۴- استفاده از بوق‌های شیپوری‌، سوت بلبلی و به طور کلی هر نوع وسیله آگاه
سازی صوتی باصدای ناهنجار و غیر عادی در مناطق مسکونی و همچنین زدن بوق ممتد یا
غیر ضروری یا مکرر و یا زدنبوق در محل‌هایی که این عمل به وسیله علایم منع شده
است‌، ممنوع است‌.
استفاده از بوق برای مقاصدی مانند صدا زدن افراد، جلب توجه مسافر، اعلام حضور و
باز کردن درب‌منزل‌، خداحافظی و مانند آنها ممنوع است‌.
ماده ۱۸۵- وسایل نقلیه امدادی که مجاز به داشتن چراغ گردان یا آژیر خطر ویژه
می‌باشند تنها هنگامی‌که برای انجام مأموریت‌های مهم و فوری در حرکتند، باید از
آنها استفاده نمایند.
ماده ۱۸۶- وسایل نقلیه انتظامی و امدادی‌، هنگامی که برای انجام مأموریت فوری در
حرکتند درصورت به کار بردن چراغ گردان ویژه اعلام خطر یا آژیر، تا حدودی که موجب
بروز تصادف نشود، مجاز به‌انجام اعمال زیر می‌باشند:
الف - توقف در محل ممنوعه
ب - تجاوز از سرعت مجاز و سبقت از سمت راست وسیله نقلیه دیگر
پ - عبور از طرف چپ راه و همچنین دور زدن در نقاط ممنوعه ت - گذشتن از چراغ قرمز
یا رعایت‌نکردن علایم دیگر ایست‌، مشروط به این که از سرعت وسیله نقلیه در این
گونه محل‌ها تا حداقل امکان کاسته‌شود.
ماده ۱۸۷- درهای وسایل نقلیه در حال حرکت باید به طور کامل بسته باشد و باز کردن
آنها پیش ازتوقف کامل مجاز نیست‌.
ماده ۱۸۸- اتومبیل‌های مدارس تنها هنگام سوار و پیاده کردن دانش آموزان حق استفاده
از علایم‌دیداری یاد شده در ماده (۶۰) را دارند.
ماده ۱۸۹- استفاده از لاستیک‌های فرسوده و غیر استاندارد در وسایل نقلیه ممنوع
است‌.
هنگام برف و یخبندان و به طور کلی در صورت اعلام مقامات مرتبط و یا مأموران
راهنمایی و رانندگی ویا پلیس راه‌، رانندگی با وسیله نقلیه‌ای که چرخ‌های آن به
زنجیر و یا لاستیک یخ شکن مجهز نباشد، ممنوع‌است‌.
ماده ۱۹۰- راندن وسیله نقلیه‌ای که بیش از ظرفیت مندرج در کارت مشخصات‌، بار یا
مسافر گرفتهممنوع است‌.
ماده ۱۹۱- عبور وسایل نقلیه از میان دستجات ارتش یا مأموران انتظامی یا دانش
آموزان یا تشییع‌کنندگان جنازه‌ها یا دیگر دستجات تشریفاتی و بوق زدن در این گونه
موارد مجاز نیست‌.
ماده ۱۹۲- عبور وسایل نقلیه از پیاده روها و توقف آنها روی پیاده رو ممنوع است‌.
ماده ۱۹۳- سوار شدن و سوار کردن اشخاص روی گلگیر یا رکاب یا سایر قسمتهای بیرونی
وسایلنقلیه ممنوع است‌.
ماده ۱۹۴- راندن و یا حرکت با اسکیت و اسکوتر و مانند آنها درمعابر عمومی ممنوع
است‌، مگر درمسیرهایی که از سوی راهنمایی و رانندگی با نصب تابلو ویژه‌، مجاز
اعلام شده باشد.
ماده ۱۹۵- عبور وسایل نقلیه سنگین که حداکثر سرعت آنها از ۱۵ کیلومتر در ساعت
تجاوز نمی‌کندمانند تراکتورهای زنجیری و غلطک‌های جاده کوبی و غیره باید پیش از
رسیدن آنها به اولین پست راه آهن یاایستگاه‌، خبر داده شود تا تدارک احتیاطی لازم
برای عبور بی خطر آنها از تقاطع راه آهن فراهم گردد.
ماده ۱۹۶- رانندگان این گونه وسایل نقلیه موظفند هنگامی که عبور آنها از تقاطع راه
آهن مجاز است‌پیش از رسیدن به آن توقف کامل کنند و پس از دیدن دو طرف و اطمینان از
نبودن خطر احتمالی از آنجابگذرند.
هنگامی که نزدیک شدن قطار به وسیله علایم یا صدای لکوموتیو اعلام می‌شود، تا عبور
قطار نباید ازتقاطع عبور نمایند.
ماده ۱۹۷- هرگاه مأمور راهنما در محل تقاطع راه آهن حضور داشته باشد، عبور از
تقاطع باید با فرمان‌او انجام گیرد.
ماده ۱۹۸- هیچکس حق ندارد وسیله نقلیه‌ای را که متعلق به او نیست یا راننده آن
نمی‌باشد، بدون‌اجازه کسی که آن را در اختیار دارد از محل خود حرکت دهد یا با آن
رانندگی کند، مگر مأموران انتظامی بارعایت قوانین و مقررات و در چارچوب وظایف
قانونی‌.
ماده ۱۹۹- هیچکس حق ندارد به شخصی که گواهی‌نامه رانندگی ندارد اجازه رانندگی با
وسیله نقلیه‌خود را بدهد.
با متخلف برابر مقررات کیفری رفتار خواهد شد.
ماده ۲۰۰- هیچکس حق ندارد وسیله نقلیه‌ای را که طبق نظر کارشناس راهنمایی و
رانندگی و یا پلیس‌راه دارای عیب و نقص فنی بوده یا وسایل ایمنی کامل مقرر در این
آیین‌نامه را نداشته باشد، در راه‌ها براند.
ماده ۲۰۱- مأموران راهنمایی و رانندگی یا پلیس راه‌، حسب مورد، پس از اعلام مراجع
صلاحیت داربه منظور پیشگیری از حوادث مکلفند از عبور و مرور در راههایی که به علت
خرابی‌، جاری شدن سیل‌،ریزش کوه و بهمن و یا علت‌های دیگر خطرناک می‌باشند تا
تعمیر و رفع علت‌های خطر، جلوگیری به عمل‌آورده و یا از حرکت وسایل نقلیه غیر مجهز
به تجهیزات لازم ممانعت به عمل آورند.
ماده ۲۰۲- صدور مجوز جا به جایی مسافر در شهرها و حومه آنها با شهرداری محل
می‌باشد.
ماده ۲۰۳- حمل مسافر با وسایل نقلیه باربری ممنوع است‌.
همچنین حمل مسافر با وسایل نقلیه‌ای که دارای پلاک شخصی بوده و پیشتر مجوز لازم
برای جا به جایی‌مسافر از وزارت راه و ترابری و یا شهرداری دریافت ننموده باشند،
ممنوع می‌باشد مگر در شرایط اضطراری‌و با اجازه پلیس راه و یا راهنمایی و
رانندگی‌.
ماده ۲۰۴- در صورت نبود امکانات لازم برای رساندن مجروحان به مراکز درمانی‌، کلیه
رانندگان‌مکلفند همکاری لازم را برای رساندن مصدومان تصادفات رانندگی به اولین
مرکز درمانی انجام دهند.
ماده ۲۰۵- هیچکس حق ندارد در حالی که سوار دوچرخه یا کفش‌های چرخ دار یا سه
چرخه‌های‌بدون رکاب مانند اسکیت و اسکوتر یا اتومبیل‌های اسباب بازی است به وسایل
نقلیه در حال حرکت تکیه‌نماید و آنها را وسیله حرکت خود یا حرکت وسیله‌ای که بر آن
سوار است قرار دهد.
تکیه نمودن و آویزان شدن اشخاص نیز به وسایل نقلیه ممنوع است‌.
ماده ۲۰۶- ریختن شیشه‌، بطری‌، میخ‌، سیم‌، حلبی‌، مایعات لزج و چرب‌، نخاله‌های
ساختمانی وزباله‌، مصالح ساختمانی‌، شستشوی وسایل نقلیه‌، ایجاد موانع و به طور
کلی هر عملی که باعث سد راه و ایجادخطر و انحراف وسایل نقلیه از مسیر حرکت باشد بر
روی راه ها، شانه جاده‌ها و حریم قانونی آنها ممنوع‌است‌.
همچنین ریختن هرگونه زباله‌، ضایعات و اشیا، آب دهان و مانند آن از درون خودرو به
وسیله راننده و یاسرنشینان ممنوع است‌.
ماده ۲۰۷- نصب هر نوع علایم و پلاک‌های متفرقه و همچنین الصاق یا نصب یا نقش هر
نوع آگهی‌،نوشته‌، عکس و نوشتن عبارات و ترسیم نقوش روی شیشه‌ها یا بدنه درونی یا
بیرونی وسایل نقلیه به منظورتجارت‌، تبلیغ‌، نمایش و مانند آن ممنوع است مگر بر
اساس ضوابطی که به پیشنهاد شورای‌عالی هماهنگی‌ترافیک شهرهای کشور به تصویب وزیر
کشور خواهد رسید.
در مورد جاده‌ها با تصویب وزارت راه و ترابری اقدام می‌شود.
ماده ۲۰۸- حرکت وسایل نقلیه دارای چرخ فلزی در معابر شهری مجاز نیست‌.
ماده ۲۰۹- اعمال زیر در خیابان‌ها و معابر شهری ممنوع است‌:
الف ـ ورزش و مسابقه‌های ورزشی‌، مسابقه با اسب یا حیوانات دیگر و وسایل نقلیه‌،
بدون کسب مجوزاز مقامات صلاحیت دار.
ب ـ بستن‌، خوراک دادن و رها کردن دام‌ها و پرندگان‌.
پ ـ انجام هرگونه حرکات پرشی‌، نمایشی‌، تک چرخ‌، دور زدن درجا، رانندگی همراه با
صدای ناهنجار وممتد بوق یا صدای اگزوز و اصطکاک چرخ‌ها و مانند آنها.
ماده ۲۱۰- هرکس که مسؤو حرکت و هدایت حیوانات است‌، هنگام عبور از عرض یا طول
معابر درشب باید از علایم سیار مانند (فانوس‌، چراغ‌های الکتریکی‌، دستانه یا راکت
شبرنگ دار) استفاده نماید.
رانندگان موظفند با دیدن حرکت گله و رمه از سرعت خود کاسته و در صورت لزوم تا عبور
احشام توقف‌نمایند.
به هرحال عبور دادن حیوانات از نقاط مشخص شده و تا حد امکان دارای روشنایی ضرورت
دارد.
ماده ۲۱۱- دستگاه‌های مسؤو موظفند پیش از بسته شدن تمام یا بخشی از راه برای انجام
هر نوع‌عملیات اجرایی اعم از تعریض‌، تعمیر، نگهداری‌، حفاری و مانند آنها،
هماهنگی‌های لازم را انجام داده و بااطلاع ادارات راهنمایی و رانندگی و یا پلیس
راه اقدام و مراتب را به آگاهی مردم برسانند.
ماده ۲۱۲- اشخاصی که به هر عنوان روی راه‌های عمومی کار می‌کنند، موظفند پیش از
شروع به کار،علایم ایمنی عبور و مرور را بر اساس ضوابط و استانداردهای ایمنی در
عملیات اجرایی راه‌ها که به تأییدمسؤولین مرتبط می‌رسد در محل نصب و همچنین لوازم
کار، لباس‌های کارگران و وسایل نقلیه خود را به‌علایم هشدار دهنده مجهز نمایند.
در غیر این صورت مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه موظفند از کار آنان
جلوگیری به عمل آورند.
ماده ۲۱۳- شهرداری‌ها و مأموران متصدی ایجاد فضای سبز، نصب کننده اتاقک (کیوسک‌)
تلفن ومانند آنها موظفند مثلث دید رانندگان را در تقاطع‌ها باز نگهدارند.
ماده ۲۱۴- جز مأموران صلاحیت دار هیچکس حق ندارد برای هدایت‌، حفاظت و کنترل وسایل
نقلیه‌در سواره رو خیابان بایستد یا قدم بزند.
ماده ۲۱۵- پیادگان موظفند که‌:
الف ـ در محل‌هایی که پیاده رو وجود دارد از سطح سواره رو استفاده نکنند.
ب ـ در محل‌هایی که پیاده رو وجود ندارد یا در صورت وجود به دلایلی غیر قابل تردد
باشد باید از منتهی‌الیه سمت چپ سواره رو و عکس جهت حرکت وسایل نقلیه عبور نمایند.
پ ـ برای گذشتن از عرض راه‌، تنها از گذرگاه‌های پیاده‌، پل‌های هوایی و
گذرگاه‌های زیرزمینی مجازعبور نمایند.
ت ـ از دویدن‌، پریدن و ورود ناگهانی به سطح سواره رو خودداری کرده و مراقب حرکت
وسایل نقلیه‌باشند.
ث ـ از حصار آزادراه‌ها نگذرند و در بزرگراه‌ها و خیابان‌ها از لابلای درختان و گل
بوته‌های حاشیه ومیانه راه عبور نکنند.
ج ـ در تقاطع‌ها با روشن شدن چراغ سبز مقابل خود (چراغ عابر) حرکت نمایند و هنگامی
که چراغ عابرقرمز بود عبور نکنند.
چ - از موانع و خط کشی خطوط ویژه‌، سواره رو خیابان‌ها و میدان‌ها عبور نکنند.
ح - در بزرگراه‌ها و خیابان‌های اصلی‌، از خارج از گذرگاه‌های تعیین شده عبور
نکنند.
خ - در سواره رو خیابان برای سوار شدن به وسیله نقلیه و همچنین صحبت کردن یا خرید
و فروش باراننده یا سرنشینان وسایل نقلیه‌، توقف نکنند.
ماده ۲۱۶- رانندگی با وسایل نقلیه دارای پلاک دولتی که علامت مشخص کننده روی شیشه
یا دیگرقسمتهای تعیین شده آن الصاق یا نصب نشده باشد، ممنوع است‌.
ماده ۲۱۷- رانندگانی که دچار معلولیت و یا ناشنوایی هستند باید با علامت ویژه‌ای
که روی شیشه‌عقب وسیله نقلیه الصاق می‌شود، دیگر رانندگان را از وضعیت خود آگاه
سازند تا رانندگان با دیدن آن علامت‌،علاوه بر رعایت مقررات این آیین‌نامه‌،
احتیاط لازم را بنمایند.
ماده ۲۱۸- شهرداری‌ها موظفند پیاده روهای استاندارد، هموار و ایمن با در نظر گرفتن
عبورسالخوردگان و معلولان با صندلی چرخ دار و یا بدون آن‌، در حاشیه معابر شهری
ایجاد کنند و با توجه به‌موقعیت جغرافیایی شهر، در محل‌های مناسب نیز مسیر عبور
دوچرخه سواران را تا حد امکان و به صورت‌جداگانه ایجاد نمایند.
ماده ۲۱۹- شهرداری‌ها موظفند به منظور افزایش ایمنی عبور و مرور، با همکاری زیر
مجموعه‌های‌وزارت نیرو، برای تأمین روشنایی معابر شهرها اقدام نمایند.
ماده ۲۲۰- رانندگان و سرنشینان وسایل نقلیه موظفند هنگام حرکت وسیله نقلیه
کمربندهای ایمنی‌خود را بسته نگاه دارند.
تبصره - سوارکردن کودکان کمتر از ۱۲ سال در صندلی جلو وسیله نقلیه و همچنین در
آغوش داشتن‌کودک هنگام رانندگی ممنوع است‌.
ماده ۲۲۱- باز گذاشتن در صندوق عقب وسیله نقلیه در حال حرکت‌، یا نصب پرده یا
کرکره یا هر چیزدیگری که مانع دید عقب وسیله نقلیه شود ممنوع است‌.
ماده ۲۲۲- ریزش روغن‌، نفت گاز، بنزین و مایعات آلوده و تخریب کننده دیگر در
راه‌ها ممنوع است‌.
ماده ۲۲۳- زمان لازم‌الاجرا شدن آن دسته از احکام این آیین‌نامه که اجرای آنها
مستلزم آموزش‌،اطلاع‌رسانی عمومی یا کسب مهارتهای خاص باشد، اول مهرماه سال‌ ۱۳۸۴
تعیین می‌شود.
محمدرضاعارف - معاون اول رییس‌جمهور

پایه گروه‌ نوع وسیله نقلیه پیش‌نیاز
۱ موتور گازی (دوچرخه موتوردار)
الف ۲ موتورسیکلت تا ۲۰۰ سی‌سی
۳ موتورسیکلت از ۲۰۰ سی‌سی به بالا و سه چرخ با وزن تا ۴۰۰ کیلوگرم الف - ۲
ب ۱ خودروهای تا ۹ نفر ظرفیت و وانت تا ۳.۵ تن
۲ خودروهای ۱۰ تا ۱۵ نفر ظرفیت و خودروهای خدمات عمومی
پ‌ ۱ وسایل نقلیه باربری با ظرفیت بیش از ۳.۵ تا ۱۰ تن ب - ۱
۲ وسایل نقلیه مسافربری با ظرفیت ۱۶ تا ۲۶ نفر ب - ۲
ت ۱ وسایل نقلیه باربری با ظرفیت بیش از ۱۰ تا ۴۰ تن‌ پ - ۱
۲ وسایل نقلیه مسافربری با ظرفیت ۲۷ نفر و بیشتر پ - ۲
ویژه ماشین‌آلات سبک و سنگین عمرانی و کشاورزی و وسایل نقلیه فوق‌سنگین پ - ۱

پیوست شماره ۲
ضوابط احراز سلامت جسمانی و روانی (صلاحیت پزشکی‌) درخواست کنندگان انواع
گواهی‌نامه‌رانندگی
ماده ۱ ـ بینایی برای گواهی‌نامه‌های رانندگی پایه الف (گروه‌های ۱ و ۲) و پایه ب
(گروه‌ ۱) و ویژه‌:
۱ - حداقل قدرت بینایی برای مجموع دو چشم با اصلاح یا بدون اصلاح ۱۲.۱۰
۲ ـ حداقل میدان بینایی برای هر چشم ۷۰ درجه
۳ - برای افراد تک چشمی حداقل قدرت بینایی ۹.۱۰ و میدان بینایی ۱۰۰ درجه‌، ضمن
رعایت شرایط‌ویژه در وسیله نقلیه‌.
ماده ۲- بینایی برای گواهی‌نامه‌های رانندگی پایه الف (گروه ۳)، پایه ب (گروه ۲) و
پایه "پ‌"(گروه ۱) ومجوزهای صادره درماده (۳۳) آیین‌نامه‌:
۱ - حداقل قدرت بینایی برای مجموع دو چشم با اصلاح یا بدون اصلاح ۱۴.۱۰
۲ - حداقل میدان بینایی برای هر چشم ۷۰ درجه
ماده ۳- بینایی برای گواهی‌نامه‌های رانندگی پایه پ (گروه ۲) و پایه ت (گروه ۱ و
۲):
۱ - حداقل قدرت بینایی برای مجموع دو چشم با اصلاح یا بدون اصلاح حداقل ۱۵.۱۰
۲ ـ حداقل میدان بینایی برای هر چشم ۷۰ درجه
ماده ۴- آن دسته ازبیماریهایی که نیازبه دریافت نظریه وتأیید پزشک متخصص معتمد چشم
را دارد:
۱ ـ افراد دارای میدان بینایی دو چشمی بین ۱۲۰ تا ۱۴۰ درجه
۲ ـ افراد مبتلابه کوررنگی چشم
۳ - افراد مبتلابه کاتاراکت (آب مروارید)
۴ - افراد مبتلابه گلوکوم (آب سیاه‌)
۵ - مبتلایان به بیماری شبکیه چشم‌.
تبصره ۱ ـ ملاک ارزیابی میدان بینایی تست Confrontaion می‌باشد.
تبصره ۲ ـ در معاینه چشم و سنجش بینایی‌، رعایت موارد زیر به وسیله پزشک الزامی
است‌:
الف ـ سنجش دید (قدرت بینایی‌) باید طبق استانداردهای بین‌المللی و با نمودارهای
سنجش بینایی‌استاندارد انجام پذیرد.
ب ـ حداکثر میزان دید برای هر چشم ۱۰.۱۰
پ ـ در صورتی که متقاضی در هر خط دید بیش از ۲ حرف را خطا نماید، آن خط در محدوده
دید محاسبه‌نگردیده و خط درشت تر ملاک ارزیابی قرار می‌گیرد.
ماده ۵- شنوایی‌:
۱ ـ حداکثر افت شنوایی قابل قبول بدون اصلاح در هر گوش تا ۴۰ دسی بل‌، برای
گواهی‌نامه رانندگی پایهالف (گروه ۳)، پایه ب (گروه ۲)، پایه پ (گروه ۱و۲)، پایه ت
(گروه ۱و۲) و مجوزهای صادره در ماده (۳۳)آیین‌نامه‌.
۲ ـ درصورت کر بودن کامل یک گوش‌، حداکثر افت شنوایی قابل قبول با یا بدون اصلاح
در گوش بهترتا۴۰ دسی بل‌، برای گواهی‌نامه‌های رانندگی پایه الف (گروه ۱و۲) و
پایه‌"ب‌"(گروه ۱) و ویژه‌.
ماده ۶- موارد ممنوعیت مطلق صدور و تمدید گواهی‌نامه رانندگی‌:
اول‌:
بینایی ۱- میدان بینایی دو چشمی کمتر از ۱۲۰ درجه برای انواع گواهی‌نامه رانندگی‌.
۲ - افراد مبتلابه بیماریهای Homonymous hemianopia،Hmianopia bitemporal برای
انواع‌گواهی‌نامه رانندگی‌.
۳ ـ افراد تک چشمی دارای قدرت بینایی کمتر از ۹.۱۰ برای انواع گواهی‌نامه رانندگی
۴ ـ افراد تک چشمی دارای میدان بینایی کمتر از ۱۰۰ درجه برای انواع گواهی‌نامه
رانندگی‌.
تبصره ۱ ـ افرادی که به تازگی یک چشم خود را از دست داده‌اند تا طی زمان لازم برای
عادت به دید تک‌چشمی‌، حداقل به مدت یک سال ممنوعیت مطلق رانندگی دارند.
۵ ـ افراد تک چشمی با هر قدرت بینایی برای دریافت گواهی‌نامه رانندگی پایه الف
(گروه ۳)، پایه ب(گروه ۲)، پایه پ (گروه ۱و۲)، پایه ت (گروههای ۱ و ۲) و مجوزهای
صادره درماده (۳۳) آیین‌نامه‌.
۶ - افراد مبتلابه کوررنگی شدید، دیپلوپیا (دو بینی‌) و فوریای عمودی برای
گواهی‌نامه‌های رانندگی پایه‌الف ( گروه ۳)، پایه ب (گروه ۲) پایه پ (گروه ۱ و ۲)،
پایه ت (گروه ۱ و ۲) و مجوزهای صادره در ماده (۳۳)آیین
۷ - درصورت کر بودن کامل یک گوش و افت شنوایی بیش از ۷۵ دسی بل در گوش دیگر،
برای‌گواهی‌نامه‌های رانندگی پایه الف (گروه‌های ۱و۲)، پایه ب (گروه ۱)و ویژه
۸ ـ افت شنوایی بیش از ۷۵ دسی بل در هر دو گوش‌، برای گواهینامه‌های رانندگی پایه
الف (گروه ۳)، پایه‌ب ( گروه ۲)، پایه پ (گروه ۱و۲)، پایه ت (گروههای ۱و۲) و
مجوزهای صادره درماده (۳۳) آیین‌نامه‌.
سوم‌: اندامهای حرکتی فوقانی و تحتانی
نوع ۱ ـ برای انواع گواهی‌نامه‌های رانندگی‌:
۹ - فقدان مادرزادی یا قطع عضو یا قلج (درصورتی که هیچگونه اصلاح در فرد و وسیله
نقلیه عملاامکان‌پذیر نباشد) شامل موارد زیر:
الف ـ هر دو ا ندام فوقانی (از ناحیه مچ‌)
ب ـ انگشت شصت در هر دو دست
ج - یک اندام فوقانی و یک اندام تحتانی (از ناحیه مچ‌)
د - اندامی که برای عمل کردن یک کنترل دستی یا پایی وجود آن الزامی است‌.
۱۰- ابتلابه Quardriplegia
۱۱ - ابتلابه دفرمیتی شدید
۱۲ - چرخش مهره‌های سرویکال به طرف راست و چپ کمتر از ۴۵ درجه
تبصره ۲ ـ بدیهی است مفاد ماده (۸) باید در این موارد مدنظر قرار گیرد.
نوع ۲: برای گواهی‌نامه‌های رانندگی پایه الف (گروه ۳)، پایه ب (گروه ۲)، پایه پ
(گروه ۱ و ۲) و پایه ت‌(گروه ۱ و ۲) و مجوزهای صادره در ماده (۳۳) آیین‌نامه‌:
الف ـ قطع عضو زیر زانو منجر به پروتز اندام تحتانی
ب ـ قطع در قسمت قدامی پا، مفصل Metatarsophalangeal و پنجه بزرگ پا
پ ـ قطع‌، فلج یا ناتوانی کامل از یک شصت و دو انگشت در هر دست
ت ـ دارا بودن تنها یک بازو
ث ـ ابتلابه پاراپلژی
تبصره ۳ ـ بدیهی است مفاد ماده (۸) باید در موارد یادشده مدنظر قرار گیرد.
چهارم‌: سایر موارد به شرح زیر برای انواع گواهی‌نامه‌های رانندگی‌:
۱۴ ـ افراد مبتلابه اختلالات تنفسی شدید (سطح ۴) و کلیه افرادی که برای رفع
اختلالات تنفسی خودنیازمند استفاده از تجهیزات تأمین اکسیژن در زمان رانندگی
هستند.
۱۵ - افراد مبتلابه اختلال شدید عملکرد قلب (طبقه ۴ از طبقه بندی عملکرد قلب‌).
۱۶ ـ اعتیاد به انواع مواد مخدر، مواد و نوشابه‌های الکلی‌، استفاده از داروهای
تخدیر کننده و یا محرک‌سیستم اعصاب و روان (CNS)
۱۷ - افراد مبتلابه سایکوز حاد از هر نوع‌، بیماران (خلفی‌) Bipolar در فاز حاد.
۱۸ - افراد مبتلابه صرع مسلم‌.
ماده ۷- موارد ممنوعیت مطلق برای صدور گواهی‌نامه رانندگی باید به تأیید سه نفر
پزشک متخصصمربوط رسیده باشد.
ماده ۸- هرگاه پزشک و افسر کارشناس عالی تصادفات و امور فنی راهنمایی و رانندگی
نیروی انتظامی‌جمهوری اسلامی ایران تشخیص دهند که اشخاص مبتلابه ضعف بینایی یا
شنوایی به کمک عینک یا لنز و یاسمعک و همچنین اشخاص دارای نقص عضو به کمک وسایل
مصنوعی و یا با نصب تجهیزات مخصوص دروسیله نقلیه‌، به طور طبیعی قادر به رانندگی
می‌باشند، صدور گواهی‌نامه به نام آنان در صورت جمع شرایط‌لازم دیگر، مانعی ندارد.
اما در متن گواهی‌نامه باید تصریح شود که فقط با عینک‌، لنز یا سمعک و یا چه نوع
وسیله نقلیه‌ایمی‌توانند رانندگی نمایند.
آزمایش عملی رانندگی از درخواست کنندگان دارای نقص عضو باید به وسیله سه نفر افسر
کارشناس‌مذکور انجام پذیرد.
ماده ۹- ارزیابی انواع‌:
۱ ـ اختلالات بینایی
۲ ـ اختلالات شنوایی
۳ ـ اختلالات غدد آندوکرین (اعم از انواع دیابت نیازمند به درمان انسولینی و غیر
انسولینی‌، هیپوگلیسمی‌غیر دیابتی‌، تیروئید، پاراتیروئید، هیپوفیز، اکرومگالی‌،
آدرنال‌، چاقی‌، آنسفالوپاتی هپاتیکی‌)
۴ ـ اختلالات کلیوی
۵ ـ اختلالات تنفسی
۶ ـ اختلالات نورولوژیکی (مغز و اعصاب‌)
۷ ـ اختلالات حرکتی اندامهای فوقانی و تحتانی
۸ ـ اختلالات عصبی ـ عضلانی
۹ ـ اختلالات قلبی و عروقی
۱۰ ـ اختلالات فشار خون
۱۱ ـ اختلالات ناشی از مصرف دارو
۱۲ ـ اختلالات روحی و روانی (اعصاب و روان‌)
۱۳ ـ اختلالات خواب (اعم از Sleep apnea و نارکولپسی‌)
۱۴ ـ عفونت‌ها
احراز سلامت جسمانی و روانی رانندگان براساس دستورالعمل اجرایی است که پس از تأیید
وزارت‌بهداشت‌، درمان و آموزش پزشکی و با هماهنگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی
ایران برای اجرا به تمامی‌پزشکان انجام دهنده معاینات پزشکی درخواست کنندگان انواع
گواهی‌نامه‌، ابلاغ می‌شود.
ماده ۱۰- پزشکان انجام دهنده معاینات درخواست کنندگان گواهی‌نامه رانندگی‌، ملزم
به شرکت وکسب موفقیت دردوره آموزشی‌"معاینات رانندگان‌" که به وسیله وزارت
بهداشت‌، درمان و آموزش پزشکیبرگزار می‌گردد، هستند.
پیوست ۳
ضوابط حمل بار
۱ ـ وزارت راه و ترابری می‌تواند در آزاد راه‌های کشور وسایل لازمه برای توزین و
اندازه گیری ابعاد و وزن‌محور وسایط نقلیه سنگین را تهیه و مورد استفاده قرار دهد.
۲ ـ وزارت راه و ترابری می‌تواند با جلب مساعدت نیروی انتظامی از عبور و مرور
وسایط نقلیه‌ای که وزنو طرز بارگیری و ظرفیت محموله آن اضافه بر میزان مجاز باشد
جلوگیری نماید.
۳ ـ مالکین وسایط نقلیه سنگین مکلف به رعایت مقررات یادشده و سایر مقررات
بین‌المللی و مصوب ازطرف وزارت راه و تر ابری بوده و وزارت راه و ترابری برای
اجرای این تصویبنامه با استفاده از نظرسندیکای مالکین کامیونها حدود و نظامات
مربوط را تعیین و آگهی خواهد نمود.
۴ ـ وزارت راه و ترابری در اجرای مقررات این تصویبنامه عده لازم از مهندسین آن
وزارت را انتخاب‌خواهد نمود که با تشریک مساعی نیروی انتظامی اقدام لازم را معمول
دارند.
مقررات حمل و نقل بار در راهها
الف ـ بار محوری
تعریف ـ فشار یا نیروی وزن وارده از سوی هر یک از محورهای وسایل نقلیه بر سطح راه
را بار محوری‌می‌نامند.
حداکثر فشار وارد از محورهای راهنما، منفرد و زوج بر سطح راه نباید از حدود ذیل
تجاوز نماید.
۱ ـ محور راهنما (دو چرخ‌) شش تن
۲ ـ محور منفرد (چهار چرخ‌) سیزده تن
۳ ـ محور زوج (هشت چرخ‌) بیست تن
تبصره ۱ ـ برای استفاده از حداکثر فشار تعیین شده در فوق اندازه لاستیک چرخها
نباید از ۷۵۰۲۰ کمترباشد.
تبصره ۲ ـ چنانچه فاصله دو محور مجاور از یکدیگر کمتر از دو متر باشد، آن دو محور
را روی هممحور زوج نامند و اگر فاصله از دو متر بیشتر باشد هر کدام محور منفرد
محسوب می‌شود.
ب ـ وزن مجاز کامیونها
حداکثر وزن کامیون با بار آن نباید از حدود ذیل تجاوز نماید:
ـ کامیون دو محور ۱۹ تن
ـ کامیون سه محور ۲۶ تن
ج ـ وزن مجاز وسایل نقلیه مفصل دار
اول - کامیون نیمه یدک (بارگیر مستقیما به وسیله چرخ پنجم به کامیون اتصال دارد)
شامل
۱ ـ تریلی سه محور ده چرخ‌ بیست و شش تن
۲ ـ چهار محور چهارده چرخ سی و دو تن (چنانچه فاصله بین دو محور عقب تریلی از دو
متر تجاوزنماید.
حداکثر وزن مجاز (تریلی با محموله‌)، ۳۶ تن می‌باشد.
۳ ـ تریلی پنج محور دوازده چرخ سی و چهار تن
تبصره‌- در صورتی که مشخصات چرخهای تریلی بیش از اندازه معمول باشد، میزان ظرفیت
حمل‌اضافی مشخص و با مجوز واحدهای ذی‌ربط سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای
حداکثر وزن (تریلی بامحموله‌) تا ۳۸ تن اجازه عبور داده‌شود.
۴ - تریلی پنج محور هیجده چرخ چهل تن
دوم - کامیون با یدک (بارگیر به طور غیر مستقیم به وسیله صفحه گردان و مالبند و
قفل و پین به کامیون‌متصل می‌شود.) شامل‌:
۱ ـ کامیون دو محور شش چرخ با یدک دو محور شش چرخ سی تن (کامیون شانزده تن ـ یدک
چهارده‌تن‌).
۲ ـ کامیون دو محور شش چرخ با یدک سه محور ده چرخ سی و دو تن (کامیون شانزده تن ـ
یدک پانزدهتن‌).
۳ ـ کامیون سه محور ده چرخ با یدک دو محور شش چرخ سی و هشت تن (کامیون بیست و دو
تن ـ یدک‌شانزده تن‌)
۴ ـ کامیون سه محور ده چرخ با یدک سه محور ده چرخ چهل تن (کامیون بیست و دو تن ـ
یدک هیجده‌تن‌)
تبصره ۱ ـ حداکثر وزن کامیون و یا وسایط نقلیه مفصلدار با بار نباید از میزان معین
شده در کارت‌مشخصات آن تجاوز نماید.
تبصره ۲ ـ در بعضی از راههای کشور که دارای شرایط فنی ویژه‌ای می‌باشد، سازمان
راهداری و حمل ونقل جاده‌محدودیت به وجود آمده در خصوص ابعاد و وزن وسایل نقلیه را
اعلام می‌نماید.
د ـ ابعاد ابعاد وسایط نقلیه با بار آن نباید از حدود زیر تجاوز نماید.
۱ ـ حداکثر عرض‌:دو متر و شصت سانتی متر
۲ ـ حداکثر ارتفاع‌:چهار متر و نیم (در راههای چالوس و هراز ۳.۸ متر)
۳ ـ حداکثر طول‌:
ـ کامیون دو محور با بار آن ده متر
ـ کامیون سه محور با بارآن دوازده متر
ـ تریلی با بار آن شانزده متر
ـ کامیون با یدک هیجده متر و سی و پنج سانتیمتر
تبصره ۱ ـ محموله پس از بارگیری وسایط نقلیه باربری نباید از جلو کامیون بیش از
پنجاه سانتیمتر و ازعقب آن بیش از سه متر بیرون باشد.
قسمتی از بار که از کامیون و یا یدک و یا تریلی خارج می‌شود، باید به طور خیلی
واضح در شب به وسیله‌چراغ قرمز و در روز به وسیله پرچم قرمز مشخص گردد.
تبصره ۲ ـ وسایط نقلیه‌ای که ابعاد و وزن آنها از حدود فوق‌الذکر تجاوز نماید، به
هیچ وجه اجازه حرکت‌درراهها را ندارند.
مگر آنکه بار اضافی را تخلیه نمایند.
تبصره ۳ ـ متخلفین از این مقررات ضمن الزام به اجرای تبصره ۲ ملزم به پراخت حداکثر
جریمه قانونی‌تخلف عدول از مقررات و پرداخت خسارت وارده به راه می‌باشند که توسط
سازمان راهداری و حمل و نقل‌جاده‌ای برآورد خواهد شد.
لذا لازم است متخلفین به واحدهای سازمان مزبور هدایت شوند.
تبصره ۴ ـ چنانچه حمل محموله‌هایی که غیر قابل تقسیم بوده‌، و وزن و ابعادشان نیز
از حدود یادشده‌تجاوز نماید و از محلی به محل دیگر از طریق جاده ضرورت یابد، لازم
است با مجوز (کامپیوتری‌) سازمان‌راهداری و حمل و نقل جاده‌ای و واحدهای تابعه آن
در استانها ترتیب حمل و نقل این قبیل اشیاء داده شود.
در این قبیل موارد پس از بررسی بر اساس ضوابط تعیین شده شرایط حمل و نقل اعلام
خواهد شد.
این شرایط شامل سرعت‌، ساعت حرکت‌، مسیر، پیش بینی‌های لازم به منظور جلوگیری از
تصادم وایجاد خسارت به راه و ابنیه فنی و غیره بوده و واحدهای انتظامی و سازمانهای
مسؤو مراقبت و نظارتخواهند نمود تا شرایط و ضوابط تعیین شده دقیقا اجراگردد.
تردد تریلی‌های ۵ محور ۱۲ چرخ با وزن کل حداکثر ۴۰ (چهل‌) تن با لاستیک‌های نوع
رادیال با عرضحداکثر ۳۶.۵ (سی و شش و نیم‌) سانتی متر برای چرخ‌های بارگیر در
مسیرهای ترانزیتی کشور بلامانع‌می‌باشد.
در خصوص الحاقیه مقررات حمل و نقل بار در راههای کشور موضوع کنترل ظرفیت کل وسایل
نقلیه باظرفیت کمتر از ۱۹ تن نظیر کامیون بنز ۹۱۱ و خاور ۸۰۸ و ۶۰۸ با عنایت به
اینکه در تعدادی از وسایل‌نقلیه مغایرتهایی بین ظرفیت مندرج در کارت مشخصات وسایل
نقلیه با ظرفیت ناخالص مشاهده می‌گردد.
به منظور رفع مشکل و تطبیق وسایل نقلیه فوق با استاندارد، ظرفیت کل وسایل نقلیه
(وزن ناخالص‌) به‌شرح زیر اعلام‌گردد.
ـ کامیون بنز ۹۱۱ ۱۱ تن
ـ خاور ۸۰۸ ۸.۵ تن
ـ بادسان ۱۴ B ۶ ۷ تن‌
ـ بادسان ۱۴ B ۸ ۸.۵ تن
ـ دیگر انواع کامیون و کامیونت با ظرفیت کمتر از ۱۹ تن متعاقبا اعلام می‌گردد.